Çocukları Abur Cuburdan Korumanın Yolları

Lezzetli, enerji verici ve kolay tüketilir olduklarından pek çok işlenmiş gıda ve abur cubur çocuklara yönelik olarak üretilip pazarlanır. Ancak sağlıksız yağ ve şekerler yönünden zengin, sağlıklı besin öğeleri açısından ise son derece zayıf olan abur cuburun zararları saymakla bitmez.

Hem zihinsel ve bedensel gelişimlerinin sağlıklı biçimde ilerlemesi, hem de başta çocuk obezitesi olmak üzere pek çok tehlikeli hastalığa yakalanma risklerinin azalması için çocukları abur cuburdan uzak tutmak çok önemlidir. Çocuklukta sağlıklı ve besleyici bir beslenme düzeni geliştirilmesi yetişkinlik hayatında fiziksel, duygusal ve ruhsal sağlığın yerinde olmasının en önemli koşullarından biridir. Peki, çocuklarda abur cubur tüketimi nasıl azaltılabilir?

Abur Cuburun Çocuklar Üzerindeki Etkileri

Çocuklar abur cubur yemeli mi sorusunun cevabı elbette hayır, ama bu son derece lezzetli yiyecekleri bu kadar tehlikeli yapan sebepler neler? Sürekli ve bol miktarda abur cubur yiyen çocuklar kısa ve uzun vadede ne gibi sonuçlarla karşılaşır?

– Ruhsal sağlıkları zayıflar.

2013 yılında Amerikan Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Akademisi Dergisi’nde yayınlanan bir çalışma, hem annenin hamileyken, hem de çocuğun doğumdan sonra sahip olduğu beslenme düzeyinin çocukların ruhsal sağlıkları üzerinde büyük ölçüde etkili olduğunu ortaya koymuştur.

Çocuklarda beslenme düzeni ağırlıklı olarak sağlıksız abur cuburlardan ve besleyiciliği düşük besinlerden oluşuyorsa bu durum çocuklukta, ergenlikte ve hatta yetişkinlikte başta depresyon ve anksiyete olmak üzere pek çok ruhsal sorunun ortaya çıkmasını tetikleyebilir.

– Enerjileri ve odaklanma yetenekleri azalır.

Çocuğunuz ders çalışırken bir şeyler atıştırmadan yapamıyor mu? Eğer atıştırdığı şeyler ağırlıklı olarak abur cuburlardan oluşuyorsa bu duruma bir dur demenin zamanı gelmiş olabilir. Amerikan Kadın ve Çocuk Sağlığı Ağı’nın verilerine göre beslenme düzeni çocukların çalışma alışkanlıklarını doğrudan etkiliyor. Abur cubur tüketimi çocuklarda enerji seviyesini düşürdüğü gibi odaklanma kapasitesini azaltıp konsantrasyon süresini düşürüyor.

– Beslenme yetersizliğiyle karşı karşıya kalabilirler.

Çocukları abur cuburdan uzaklaştırmak için en önemli sebeplerden biri bu yiyeceklerin içi boş, hiçbir sağlıklı besin öğesi içermeyen, gereksiz kalori depoları olmalarıdır. Sürekli abur cubur tüketen bir çocuk bol miktarda kalori aldığı ancak sağlıklı protein, yağ ve karbonhidrata ulaşamadığı için kilo almak ve gıda eksikliği problemi yaşamakla karşı karşıyadır. Hem yetişkinlerde, hem de çocuklarda beslenme yetersizliği aşırı yorgunluk, kansızlık ve insomnia (uykusuzluk) gibi pek çok ciddi sağlık sorununun başlıca sebeplerindendir.

– Obez olabilirler.

2004 yılında pediatri alanında yapılan bir çalışmada istediği zaman abur cubur ve fast food tüketmesine izin verilen çocukların tek bir öğünde günlük kalori ihtiyaçlarının oldukça üstüne çıkabildikleri, ancak buna karşılık sağlıklı bir bedene ve zihne sahip olabilmek için ihtiyaç duydukları besinlerin pek çoğundan mahrum kaldıkları ortaya konmuştur.

Bunun yanı sıra bu tarz yiyeceklere alışan çocukların bu alışkanlıklarını kırıp sağlıklı gıdalardan keyif almayı öğrenmeleri son derece zordur. Böyle bir durum uzun süre devam ettiğinde çocukta obezite hastalığının ortaya çıkması kaçınılmaz olabilir.

– Solunum problemleriyle karşılaşabilirler.

Çocuklarda aşırı kilo kendini ilk olarak nefes kesilmesi ya da en ufak bir fiziksel çaba sonrası aşırı yorulma hali olarak gösterir. Solunum problemleri yaşamaya başlayan çocuklar fiziksel aktivitelerden ve dolayısıyla sağlıklı bir yaşamdan giderek daha fazla uzaklaşırlar. Azalan aktivite düzeyi daha fazla kilo alımına neden olduğunda durum içinden çıkılmaz, kısır bir döngü halini alabilir.

Yine belirtmeliyiz ki abur cuburun zararları yalnızca çocukları etkilemez, yani aynı durumun beslenmesine özen göstermeyen bir yetişkinde görülmesi ihtimali de son derece yüksektir. Ancak çocukların vücutları henüz gelişme aşamasında olduğundan bu tarz rahatsızlıkların sonuçları çok daha yıkıcı olabilir.

– Özgüvenleri sarsılır.

Aşırı abur cubur tüketiminin getirdiği fazla kilolar ve vücudun çeşitli bölgelerinde ya da tamamında oluşan orantısızlıklar çocukların okulda, arkadaşları arasında sahip oldukları özgüveni ve kendilerine olan saygılarını yitirmelerine neden olabilir. Düşük bir özgüven ise depresyon, arkadaş edinmede zorlanma, okul performansında düşüş gibi pek çok ciddi problemi beraberinde getirir.

– Peptik ülsere yakalanma riskleri artar.

Peptik ülser en basit tanımıyla sindirim sisteminde meydana gelen ve kendini sürekli devam eden ağrılarla gösteren, son derece acı verici bir hastalıktır. Bu rahatsızlığın sebepleri arasında sürekli ve aşırı miktarda abur cubur yemek başı çeker. Peptik ülsere bunun yanı sıra stres, bol baharatlı yiyecekler ve yoğun alkol tüketimi de neden olabilir.

– Diyabet

Günümüzde tip 2 diyabet hastalığı çocuklar arasında oldukça yaygındır ve yaygınlaşmaya devam etmektedir. Pek çok sağlık uzmanı bu durumu abur cubur ve diğer sağlıksız (yüksek yağ, karbonhidrat ve şeker içeren) gıdaların tüketimine bağlamaktadır.

– Hafıza sorunları yaşayabilirler.

Çocuklara abur cubur vermemek, en azından bu tarz gıdaların tüketimini önemli ölçüde kısıtlamak hafızalarının sağlıklı ve yeterli biçimde gelişmesi açısından kritik öneme sahiptir. Sağlıksız yiyeceklerin aşırı tüketiminin beyindeki mesajların iletimini sağlayan sinir hücrelerine ve beynin hafıza ve öğrenmeyle ilişkilendirilen bölgelerindeki moleküllere ciddi zararlar verdiği tıbbi olarak kanıtlanmıştır.

Çocukları Abur Cuburdan Korumanın Yolları

1. Market bütçenizde abur cubura yer ayırmayın. Abur cubura harcanan para çöpe atılmış para demektir. Eğer çocuğunuzun evde hazır abur cubur bulunmadığı için kendini bir şeylerden eksik kalmış, mahrum bırakılmış hissedeceğini düşünüyorsanız bu düşüncenizi gözden geçirmenizde fayda var. Çocuklar zaten okulda ya da dışarıda arkadaşlarıyla birlikteyken abur cubur yemek için gereğinden fazla fırsat buluyorlar.

Çocuk sağlığı ve gelişimi için bu tarz ürünleri en azından evin içinde, el altında, kolayca ulaşılabilir konumda bulundurmamanız çok önemli. Evde bulunmaması gereken başlıca abur cubur tarzı ürünler arasında yağlı patates ve/veya mısır cipsleri, üzerinde “meyve katkılı” yazanlar dahil şekerli atıştırmalıklar, bisküvi benzeri paketlenmiş tatlılar, şeker içeren asitli içecekler ve meyve sularıyla şekerlemeler sayılabilir.

Kendini eksik hissetmemesi ya da sinir krizi geçirip keyfinizi kaçırmaması için çocuğunuza teselli olarak satın aldığınız abur cuburların onun sağlığını ciddi ölçüde tehdit ettiğini asla unutmayın, bu konuda sabırlı, inatçı ve katı olun.

Elbette çocuğunuza kırk yılın başı ödül olarak ya da keyif için sevdiği bir abur cuburdan bir adet satın alabilirsiniz, ama bu tarz gıdaların evde paketler halinde bulunup çocuğa yasaklanması onun henüz gelişmekte olan zihnine karışık mesajlar gönderecek ve sağlıklı beslenmeyi bir yaşam tarzı haline getirmesini zorlaştıracaktır.

2. Sağlıklı yiyeceklere mutfağınızda bolca yer ayırın. Sağlıksız, işlenmiş ürünlerin el altında bulunmaması çocukları abur cuburdan korumak için maalesef yeterli değil. Bunun için besleyici özelliği olmayan atıştırmalıkları evinizden uzak tutmanın yanı sıra mutfağınızı sağlıklı alternatiflerle donatmanız gerekiyor.

Buzdolabını taze meyve ve sebzelerle doldurmak, mutfak çekmecelerine kuru meyveler, sağlıklı kuruyemişler ya da ev yapımı tahıl barları yerleştirmek alınabilecek en basit önlemlerden yalnızca ikisi. Bunları yapmaya ne kadar erken başlarsanız o kadar iyi, çünkü çocuklar henüz kendilerine bir hamburger menü satın alacak kadar harçlıkları yokken evde ne varsa onu tüketmeyi kolay öğrenirler.

Çocuklarda beslenme alışkanlığı en iyi erken yaşta edinilir.

3. Televizyon izleme sürelerine sınır koyun. Çocuklar televizyonun verdiği mesajlara karşı biz yetişkinlere nazaran çok daha savunmasızdırlar. Üstelik kimi sağlıksız ürünlerin iştah kabartan reklamları pek çok yetişkini bile yolundan saptıracak niteliktedir.

Çocuğunuzun istediği her zaman değil belirli vakitlerde, ev ödevi, odasının temizliği gibi görevlerini yerine getirdikten sonra sınırlı bir süreyle televizyon izlemesi sağlıksız abur cuburlar satın almanız için tutturması ihtimalini azaltacaktır.

Bunun yanı sıra televizyonun çocukların yaratıcılıklarına ya da zihinsel gelişimlerine pek bir katkı sağladığı söylenemez, o yüzden bu tavsiyeyi uygulamayı başarırsanız çocuğunuz ve kendiniz için tam bir kazan-kazan durumu yaratmış olursunuz.

4. Yemeğin tadını birlikte çıkarın. Ailecek yenilen yemekler bizim kültürümüzün önemli bir parçasını oluşturur. Yemeğin her zaman bir ödül olarak sunulması çok doğru bir yaklaşım olmasa da özel durumlarda, bir de sevilen insanlarla birlikte yenilen özel yemeklerin tadı ve keyfi başkadır.

Yemeklerini tek başlarına, masaya oturmadan, televizyonun ya da bilgisayarın karşısında yiyen çocukların abur cubur tüketmeye yatkınlıkları da doğal olarak artar. Çocukları abur cuburdan uzak tutmak için onların tüketmesini istediğiniz sağlıklı yiyecekleri keyifli bir masanın ya da bir kutlamanın parçası haline getirebilirsiniz.

5. Abur cuburu pazarlık malzemesi yapmayın. Çocukları abur cuburla ödüllendirmek ya da abur cuburu “sebzelerini bitirdikleri taktirde” ulaşabilecekleri lezzetli bir yiyecek olarak sunmak başlangıçta iyi bir fikir gibi görünse de aslında yüksek şekerli gıdaları onun gözünde daha çekici hale getirir.

Abur cuburun bir ödül olduğu düşüncesine şartlanan çocukların bir arkadaşlarının evine, kafeye ya da doğum günü partisine gittiklerinde bu tarz yiyeceklere aşırı biçimde yüklenme eğilimleri artar. Bunun yerine çocuğunuzu ölçülü olmaya teşvik edin ve önceki cümlede belirttiklerimize benzer özel durumlarda küçük bir miktar abur cubur tüketmelerine izin verin, ancak bunları evde her gün yiyemeyeceğinin altını mutlaka çizin.

6. Çocuğunuza örnek olun. Çocuklar “Ben yetişkinim ve bu yüzden bunu yapabilirim, ama sen küçük olduğun için yapamazsın.” ya da “Çünkü ben öyle diyorum.” gibi cümleleri asla anlamlandıramazlar. Onlar dünyayı yeni yeni tanıyan, bilgisinin ve alışkanlıklarının çoğunu birebir gördüğü şeyler yoluyla edin genç birer beyne sahiplerdir. Bu nedenle çocukları abur cubura alıştırmamak için sizin de bu tarz gıdalardan en azından onun görebileceği yerlerde, kendi sağlığınız için tek başınızayken bile, uzak durmanız gerekir.