1998 ABD yapımı Geçmişin Gölgesinde veya orijinal adıyla American History X filmi bir neo-nazi olan Derek’in hikayesini, babasından aldığı ırkçı etkileri, ailesiyle ilişkilerini ve yaşadıklarından sonra geçirdiği büyük değişimi anlatıyor.
Edward Norton’ın Derek karakterini müthiş bir performansla canlandırdığı film izleyenlerin büyük kısmı tarafından çok beğeniliyor fakat American History X’in ‘ırkçılık karşıtı film’ havasında aslında alttan alta göçmen yasası gereği işe alınan insanlar üzerinden bir nevi ırkçılık yaptığı yolunda yorumlar da var. Ama filme yönelik olumsuz eleştiriler beğenilere göre devede kulak bir seviyede kalıyor.
Filmin konusu şöyle: Derek’in babası uyuşturucu ticareti yapan bir zenci tarafından öldürülür ve kendisi bu olaydan sonra faşist bir çetenin önemli elemanlarından biri haline gelir. Babasının ölümünün hıncını ırkçı saldırı ve tacizlerde bulunarak almaya çalışan Derek arabasını çalmak isteyen iki zenciyi öldürmesinin ardından hapse girer.
Küçük kardeşi Danny bu süreçte abisinin yolunu izlemeye başlar. Derek hapisteyken yaşadığı olaylardan sonra başka birine dönüşür, çıktığında artık bir dazlak değildir. Kendisinin eski haline dönüşmüş olan Danny’yi hatasından döndürmek için büyük bir mücadeleye girişir. Öte yandan kendi hayatını da yeniden düzenlemesi gerekmektedir ve işi hiç kolay olmayacaktır.
Geçmişin Gölgesinde filminde Edward Norton olağanüstü bir performans gösteriyor, hatta bu rolün onun kariyerinin en iyi rolü olduğunu düşünenler var. Duyduğu kinden gözü dönmüş neo-naziyi de, onunla taban tabana zıt olan diğer karakteri de müthiş bir oyunculukla canlandırıyor. Film, ulaştığı gişe başarısını büyük oranda buna borçlu.
Görüntüleri, kurgusu ve senaryosuyla son derecede etkileyici bir yapım olan American History X’i izlerken her sahnenin etkisinde kalıyorsunuz. Irkçılık eleştirisi yapmanın yanı sıra insanların ideolojilere yaklaşımını da sorgulayan bu filmi henüz izlemediyseniz kesinlikle izlemenizi tavsiye ederim.
Ben bunu 1 kereden fazla izledim ve aralıklarla tekrar izleyebilirim gibi geliyor; mesajlar, konuşmalar, yüz ifadeleri; her şey son derecede etkileyici geldi bana. Edward Norton’ın bakışlarına, duruşlarına, mimiklerine hayran olmamak mümkün değil.
Film insanı fena halde düşündürüyor; her saniyesinde hayata, insanlara dair bir şeyleri sorgularken buluyor insan kendini. Öfkelerimiz, kızgınlıklarımız, yanlış bakış açılarımız ve tutumlarımızla sadece kendimize değil yakınlarımıza da zarar verebileceğimiz anlatılıyor; öfkenin ne kadar ağır bir yük olduğu anlatılıyor, ırkçılığın insanın vicdanını nasıl yok edebileceği anlatılıyor ve daha bir sürü şey.
Sarsıcı ve unutulması zor sahneler var, düşündürücü konuşmalar var, etkileyici ve sinir edici bir final var-sonu üzüyor insanı.
2 saat 7 dk. süren dram türündeki filmin yönetmeni Tony Kaye. Oyuncu listesi de şöyle: Edward Norton, Edward Furlong, Elliot Gould, Stacy Keach, Fairuza Balk, Avery Brooks, Beverly D’Angelo ve Ethan Suplee.
