Yıldönümü veya Sevgililer Günü hediyesi, nişan yüzüğü veya evlenme teklifi yüzüğü olarak satın alınacak bir pırlantanın kalitesini belirleyen dört ana faktör kesim, berraklık, renk ve karattır. Pırlanta tektaş satın alırken dikkat etmeniz gereken şey bu dört kalite göstergesinin bütçenizi sarsmayacak ve ihtiyaçlarınıza/isteklerinize cevap verecek biçimde dengeli olarak bir araya gelmesidir.
Mükemmel kalitede elmaslar son derece nadir olup fiyatları çok çok yüksektir, ancak pırlanta seçimi hakkında sizlerle paylaşacağımız ipuçlarını dikkate alarak hem bütçenize uygun, hem de göze kusursuz görünen bir pırlanta yüzük bulmanız mümkün.
1. Kesim
Kesim faktörü pırlantanın şeklini ve göz alıcılığını etkiler. İyi kesilmiş bir taş ışığı bir katmandan diğerine yansıtıp eşsiz bir görüntü ortaya koyarken fazla derin ya da yüzeysel kesilmiş taşlarda ışık tam olgunluğa ulaşmadan katmanlar arasından sıyrılıp pırlantanın daha sönük görünmesine neden olabilir.
1.1. Zevkinize ve bütçenize en uygun şekli seçmek.
Kesim pırlanta uzmanları tarafından daha çok taşın kalitesinin ve ışığı doğru yansıtma potansiyelinin bir göstergesi olarak ele alınsa da, pırlantanın kesilerek aldığı şekil onu kullanan kişiye ve dışarıdan bakanlara ne kadar güzel göründüğünü de belirler. Bu nedenle pırlanta tektaş yüzük seçmeden önce piyasadaki mevcut şekillere bir göz atmanız ve gözünüze en şık görünen birkaç tanesini not etmeniz faydalı olabilir.
Eğer yüzüğü bir başkası için satın alacaksanız onun ya da güvendiğiniz bir arkadaşın/aile üyesinin fikrine danışmanız da yerinde olacaktır. Eğer bu konuda yardım alacak kimseniz yoksa en klasik ve popüler pırlanta biçimleri olan yuvarlak, prenses ve yastık pırlanta arasından birini tercih edebilirsiniz. Eğer pırlantayı takacak kişi sıra dışı bir karaktere sahipse daha nadir tercih edilen markiz, oval, kalp gibi şekillere de göz atmanızı tavsiye ederiz.
1.2. Bütçenizin karşılayabileceği en iyi kesimli pırlantaya yönelin.
Kesim bir pırlantanın mükemmelliğini ortaya koyan en önemli faktörlerden biridir ve pek çok kişi tarafından pırlanta seçerken dikkat edilecekler arasında ilk sırada değerlendirilmektedir. Görüştüğünüz kuyumcudan hoşunuza giden herhangi bir taşın GIA (Amerikan Değerli Taşlar Enstitüsü) kalite raporunu rica ederek incelediğiniz pırlantanın kesim kalitesi hakkında bilgi edinebilirsiniz. Bu raporun kesim derecelendirme sistemi şu şekildedir;
– Ideal Cut / İdeal Kesim: En yüksek kalite kesime sahip pırlantalara verilen nottur.
– Very Good – Excellent Cut / Çok İyi – Mükemmel Kesim: İdeal kesimli taşlara göre bir parça daha ucuz olan, ancak kesim açısından yine de son derece iyi pırlantalara verilen nottur.
– Good Cut / İyi Kesim: Kesim ve diğer kalite faktörlerini dengeli biçimde bir araya getiren, bütçe dostu sayılabilecek pırlantalara verilen nottur.
– Fair – Poor Cut / Vasat – Kötü Kesim: Özellikle nişan yüzüğü ya da hediye seçiyorsanız kesimleri bu notlardan herhangi birini almış pırlantalardan uzak durmanızı şiddetle tavsiye ederiz. Fiyatları daha iyi kesimli pırlantalara göre son derece daha ucuz olan vasat/kötü kesimli pırlantalar görüntü açısından da mükemmellikten maalesef en az bir o kadar uzaktırlar.
1.3. Faset sayısını göz önünde bulundurun.
Fasetler genellikle prenses kesim pırlantalar söz konusu olduğunda dikkate alınan faktörlerdir. Pırlantada ne kadar çok sayıda faset varsa taş ışığı o derece fazla dağıtacaktır, ancak pırlanta seçerken her zaman geçerli olan “doğru” bir faset sayısından bahsetmek mümkün değildir. Daha fazla faset daha çok yönlü ve canlı, daha az faset ise daha yumuşak ve pürüzsüz bir görünüme neden olur. Bu iki nokta arasında seçim kişisel zevk ve tercihlerle göre yapılmalıdır.
2. Berraklık
Pırlantalar doğal olarak ortaya çıktıklarından genelde içlerinde bir miktar mineral kalıntısı bulunur. Bu kalıntılar birer kusur olmaktan ziyade taşın yer altında olgunlaşarak geçirdiği milyonlarca yılın izleridir. Bunun yanı sıra söz konusu kalıntıların pek çoğu mikroskobik boyutlarda olup çıplak ve/veya eğitilmemiş gözlerce seçilmeleri mümkün değildir.
Piyasada “kusursuz” olarak adlandırılan, içlerinde hiçbir kalıntı veya iz bulunmayan pırlantalar mevcut olsa da bunlar son derece nadir ve pahalıdır.
2.1. Satın almayı düşündüğünüz pırlantanın berraklığı hakkında bilgi edinin.
Pırlantalar satışa sunulmadan önce pek çok işlemden geçirilerek parlak ve göz alıcı hale getirildiklerinden kullanılan asıl elmastaki kalıntıları ya da kusurları tespit etmek imkansız olabilir. Herhangi bir pırlantanın berraklığı uluslararası kuruluşlar tarafından F ve I3 arasında notlarla derecelendirilir. Dürüst bir kuyumcu size hem ilgilendiğiniz tektaş pırlantanın berraklık notunun ne olduğunu söyleyecek, hem de bu notun ne anlama geldiğini açıklayacaktır. Kısaca özetlemek gerekirse;
– FL – IF (Flawless / Kusursuz): İçinde ya da yüzeyinde herhangi bir leke, kalıntı, çizik ve benzeri bulundurmayan pırlantalar kusursuz olarak nitelendirilir. Bu nitelikteki pırlantalar piyasadaki en nadir ve yüksek fiyatlı seçeneklerdir.
– VVS1 – VVS2 (Very Very Slightly Included / Çok Çok Hafif Derecede Kusurlu): 10 kat güçlü bir büyüteçle bakıldığında dahi çıplak ve eğitilmemiş gözle görülmesi mümkün olmayan son derece belirsiz kusurlara sahip yüksek kaliteli pırlanta taşlar için kullanılan derecelendirmelerdir.
– VS1 – VS2 (Çok Hafif Kusurlu): Çıplak gözle seçilemeyen oldukça küçük kusurlara sahip pırlantalar bu notlarla derecelendirilir.
– SI1 – SI2 (Hafif Kusurlu): Çıplak gözle görülmesi mümkün olmayan ancak büyüteçle bakıldığında fark edilebilen kusurlar bir pırlantanın bu not aralıklarında değerlendirilmesine neden olur. Bu pırlantalar yukarıda saydıklarımıza göre nispeten daha uygun fiyatlı olup kusurlarının profesyonel olmayan kişilerce seçilmesi zor olduğundan çoğunlukla yüksek kaliteli kabul edilirler.
– I1-I3 (Kusurlu): Bu aralıkta değerlendirilen kusurlar büyüteç yardımıyla kolaylıkla seçilebildikleri gibi pırlantanın parlaklık ve berraklığına gölge düşürebilirler. Bütçeniz çok çok kısıtlı değilse özellikle hediye seçerken bu tarz taşlara yönelmemenizi tavsiye ederiz.
3. Renk
Renksiz taşlar doğada oldukça nadir bulundukları ve ışığı daha iyi yansıttıklarından en pahalı pırlantalar tamamen ya da büyük oranda renksiz olanlardır. Pek çok pırlantanın içinde çıplak gözle görülmesi mümkün olmayan belli belirsiz sarı renk notaları bulunur.
3.1. Renksizlik-fiyat dengesini iyi sağlayan bir pırlanta tektaş seçmeye çalışın.
Tektaş pırlantalar üzerinde yer alan nüansların işin uzmanı olmayan kişilerce tespit edilmesi son derece zor olduğundan pırlantanın rengi de taşın genel kalitesi söz konusu olduğunda fazlaca etkili olan bir faktör değildir. Buna rağmen renk faktörü tektaş pırlanta fiyatları üzerinde son derece belirleyicidir. Pırlanta renkleri D ile Z harfleri arasında derecelendirilir.
– D – E – F renk pırlantalar: Renksiz pırlanta kabul edilirler. Aralarında küçük renk farklılıkları olsa da bunların bu işe özel ekipmanlar kullanan bir mücevher uzmanları haricindeki kişilerce fark edilmesi kesinlikle mümkün değildir.
– G – H – I – J renk pırlantalar: Çok çok belirsiz renk notaları içerseler de genellikle pırlantanın rengini kolayca ele veren beyaz altın ve pırlanta yüzeylerin üzerinde bile renklerini belli etmezler. I ve J renk pırlantalar doğada daha renksiz olan pırlantalara göre daha sık bulunduklarından ve fiyatları da nispeten uygun olduğundan sıklıkla tercih edilirler. G ve J renk pırlantalar arasında fiyatlar genellikle her bir basamak için (G en yüksek, J en düşük olmak üzere) %10 ila %20 oranında azalırken. J renk bir pırlantanın fiyatı D renk bir pırlantadan %50 daha ucuz olabilmektedir.
– K – L – M renk pırlantalar: Uçuk renkli pırlantalardır. Bu sınıfa mensup pırlantalarda bulunan sarı renk notalarının çıplak gözle seçilmesi zor olmakla birlikte bir üst sınıfa göre daha muhtemeldir. Bu tarz taşlar kimilerinin gözüne renksiz olanlardan daha güzel görünürken kimileri tarafından fazla renkli oldukları gerekçesiyle beğenilmeyebilirler; yani bu durum taşın kalitesinden çok kişinin göz zevkiyle alakalıdır. Aradaki somut renk farkı nedeniyle K renk pırlantalar G renk olanlardan neredeyse yarı yarıya daha ucuzdurlar.
– N – R renk pırlantalar: Çok açık renkli taşlar olarak kabul edilirler. Barındırdıkları sarı ya da kahve renk notalarını fark etmek kolaydır ve bu durum onları daha üst sınıflardaki pırlantalara göre çok daha uygun fiyatlı hale getirir.
– S – Z renk pırlantalar: Literatürde açık renkli olarak geçseler de içerdikleri renk notaları pek çok kişiye fazla belirgin görünmektedir.
Çıplak göze renksiz görünen ancak en üst fiyat skalasında yer almayan bir pırlanta tektaş satın almak istiyorsanız bakmanız gereken renk sınıfı G – J aralığıdır. İri pırlantalarda renklerin görünmesi daha kolay olduğundan G – H renk aralığındaki pırlantalarda 1 karat üzeri, I – J aralığında olanlarda ise 1 karat altı boyutları tercih etmeniz gerekir. Bu renk aralıklarında yer alan pırlantalar bir yüzüğe takıldıklarında çıplak göze hemen hemen üst renk sınıflarındakiler kadar renksiz görüneceklerinden bütçenizin büyük kısmını F renk bir pırlantaya harcamaktansa daha düşük renk sınıfından, ancak daha iyi kesimli bir taşa yatırım yapmanız yerinde olacaktır.
3.2. Pırlantanın floresan ışıması hakkında bilgi edinin.
Floresan ışıma; bazı pırlantalarda morötesi ışık altında ortaya çıkan, ancak normal biçimde ışıklandırılmış ortamlarda gözle görülemeyen bir ışıma şeklidir. Ancak çok yüksek floresan ışıma dereceleri çok nadir olarak da olsa pırlantanın renk derecesiyle de birleşip taşın üzerinde fazla düz ya da yağlı bir görünüm oluşmasına neden olabilir. Eğer bütçeniz kısıtlıysa orta ya da yüksek floresan ışımaya sahip bir tektaş pırlanta seçmenizde fayda olacaktır, çünkü bunlar genellikle daha düşük fiyatlıdır. Floresan ışımanın pırlanta kalitesi üzerinde belirleyiciliği olmayıp etkisi biraz önce de belirttiğimiz gibi özel ışık şartlarına bağlıdır.
4. Karat
Pırlantaların ağırlığı ya da boyutları “karat” adı verilen değerle ölçülür. Yüksek karatlı pırlantalar düşük karatlı olanlara göre daha büyük ya da ağır ve daha pahalıdırlar.
4.1. Pırlanta seçerken göz önünde bulunduracağınız en son faktör karat olsun.
Karat değerinin pırlantanın kalitesi üzerinde herhangi bir belirleyiciliği yoktur, yani bir pırlantanın daha ağır ya da büyük olması daha kaliteli olduğu anlamına gelmez. Bu noktada daha küçük fakat kaliteli bir pırlanta mı, yoksa boyut olarak daha büyük ancak orta kaliteye sahip bir pırlanta mı satın almak istediğinize karar vermeniz gerekmektedir.
4.2. Hem kaliteden ödün vermemek, hem de bütçenizi zorlamamak için alışılmadık karat ölçüleri tercih edin.
Pırlanta nişan yüzükleri söz konusu olduğunda en sık tercih edilen ağırlıklar yarım (1/2), 1 ve 2 karattır ve insanlar pırlanta alırken genellikle bu yaygın ölçülerden şaşmazlar. Yaygın oluşları nedeniyle bu ölçülere sahip pırlantaların fiyatları boyut olarak onlardan pek de farklı olmayan ancak alışılmadık ölçülerdeki taşlara göre çok daha pahalı olabilir. Eğer bütçeniz kısıtlıysa ya da paranızı dikkatli harcamayı seviyorsanız görüntü olarak 1 karat bir pırlantadan ayırt edilemeyecek 0.98 karat bir pırlantayı çok daha uygun fiyata bulabileceğinizi bilmelisiniz.
4.3. Pırlantayı bir nişan yüzüğü ya da hediye olarak satın alıyorsanız onu takacak kişinin tercihlerini öğrenmeye çalışın.
Her kadın dev pırlantalardan hoşlanmaz. Kimi göze daha fazla çarpan büyük bir taş için kaliteden bir parça feragat etmeyi göze alırken, kimileri daha hafif ama daha kaliteli bir parçayı tercih edebilirler. Eğer hediye alacağınız kişinin tektaş pırlanta tercihleri konusunda bir fikriniz yoksa ama sürprizin de bozulmasını istemiyorsanız onun yakın arkadaşlarından, annesinden ya da yakın aile üyelerinden birinden bunları sizin için öğrenmeye çalışmasını rica edebilirsiniz.
4.4. Pırlantayı takacak kişinin el yapısını da göz önünde bulundurun.
Büyük pırlantalar ince ve uzun parmakları gereğinden fazla kaplayarak kötü bir görünüme neden olurken daha küçük taşlar yapılı parmaklar üzerinde olduklarından daha gösterişsiz ve ufak görünebilirler.
5. Pırlantaya Eşlik Eden Diğer Faktörler
5.1. Yüzük Metali
Pırlantanın takılacağı yüzük metalini seçmeden önce bu iş için kullanılan değerli ve dayanıklı metallerin bir listesini çıkarın. Bu noktada yüzük metalinin en az seçtiğiniz pırlantanın kendisi kadar uzun ömürlü olması önemlidir. Altın, gümüş ve platin gibi metaller pırlantayla birlikte güzel bir görünüm oluşturdukları gibi kalıcılıkları da son derece yüksektir. Yüzük metali seçerken tercihinizi bu metallerin belli kalitede olanları arasından yaparsanız fiyat, performans ve güzellik arasında uygun bir denge yakalayabilirsiniz.
– Altın; hemen hemen her taşla ve ten rengiyle uyumlu olduğundan, yüzüklerde en çok tercih edilen malzemelerden biridir. Seçtiğiniz pırlantanın rengine ve şekline bağlı olarak sarı, beyaz ya da pembe altından bir yüzük metali tercih edebilirsiniz.
– Gümüş de tıpkı altın gibi pek çok ten rengine uyum gösteren, ancak ondan daha hesaplı bir malzemedir. %92,5 oranında saf gümüşten, % 7,5 oranında ise karışık alaşımlardan oluşan som gümüş yüzük metali olarak tercih edilebilecek en uygun fiyatlı ve aynı zamanda dayanıklı seçeneklerden biridir.
– Eğer pırlanta tektaş seçimi için geniş bir bütçe ayırdıysanız platinden yapılmış yüzük metallerine mutlaka göz atmanızı tavsiye ederiz. Tüm kıymetli metallerin en parlağı olanı kabul edilen platin genellikle nişan yüzüklerinde tercih edilir.
Yüzük metalinde altını tercih edecekseniz bu metalin kaç karat olanının kullanılacağını iyice düşünmelisiniz. 24 ve 22 karat altınlar yüksek oranda saf altın içerdiklerinden 18 veya 14 karat olanlara göre daha yumuşak, dolayısıyla çizilmeye ve bükülmeye daha meyillidirler. Bu noktada önceliğiniz yüzüğü takacak kişinin günlük yaşantısına ve çalışma şartlarına uygun, dayanıklı bir seçim yapmak olmalıdır.
5.2. İlave Taşlar
İlave taşlar yüzüğün odak noktası olan esas pırlantayı vurgulamak ve daha dikkat çekici, zengin bir görünüm elde etmek amacıyla kullanılabilirler. Bu taşlar daha küçük boyutlu pırlantalar olabilecekleri gibi farklı taş ya da metaller arasından da seçilebilirler. Önemli olan ilave taşların esas taşla renk açısından uyumlu olmaları ve onu fazlaca boğarak gölgede bırakmamalarıdır.
6. Tektaş Pırlanta İçin Alışveriş Yaparken
6.1. Bütçenizi önceden belirleyin.
Belirli bir bütçeniz olması dükkan sahiplerinin size karşılayabileceğiniz en yüksek kaliteli ya da en büyük pırlanta yüzük seçeneklerini sunmalarını sağlar. Ancak bütçeniz konusunda kendinizden emin görünmezseniz kuyumcular sizi yolunuzdan saptırarak istediğinizden daha yüksek fiyatlı ürünler satmaya da çalışabilirler. Bu durumdan kaçınmak için bütçenizi gerek internetten araştırma yaparak, gerekse gelecek birkaç ayki maddi durumunuzu gözden geçirerek kesin biçimde hazırlamanız ve ondan kesinlikle sapmamanız gerekir. Pek çok uzman pırlanta tektaş almak için bir değil, iki gün ayrılmasını önerirler. Böylece alışverişinizin ilk gününü farklı kuyumculardaki pırlantaları ve fiyatları görüp karşılaştırarak geçirebilir, ikinci gün ise karar verdiğiniz yüzüğü satın alabilirsiniz.
6.2. Pırlantayı satın almadan önce ürüne ait belgeleri görmeyi talep edin.
Yazımızda bahsettiğimiz kesim, berraklık, renk gibi faktörleri belgeleyen, uluslararası kurumlardan alınmış raporlar tam olarak istediğiniz ürüne hak ettiği bir fiyatı ödediğinizden emin olmanızı sağlayacaktır. Eğer görüştüğünüz kuyumcu size bu raporları göstermekten kaçınıyorsa, seçtiğiniz pırlantayı ne kadar beğenmiş olursanız olun o dükkandan uzak durmanızda fayda var demektir.
