İran – Fransa yapımı Satıcı (Forushande) ülkemizde 27 Ocak 2017’de vizyona girdi. Asghar Farhadi tarafından yönetilen dram tarzındaki film karmaşık ve sağlam hikayesi, akıcı senaryosu, başarılı oyunculuklarıyla genelde olumlu eleştiriler aldı. Filmin finalinin biraz zorlama olduğu ve yönetmenin diğer filmlerine göre zayıf kaldığı yolunda eleştiriler de gördüm. Bir başka kritik de filmin yorucu olduğu yönündeydi. Çok fazla sorusu olduğu ve izleyiciyi bazen kime ne kadar hak vereeğini şaşıracak duruma getirdiği için sanırım. Bazı izleyiciler Farhadi’nin kendini fazla tekrar ettiğini, bütün filmlerinin aynı tema etrafında döndüğünü ve bunun onun en iyi filmi olmadığını ifade etmişler. Cannes Film Festivali’nde en iyi senaryo ve erkek oyuncu ödüllerini alan, yabancı dilde en iyi film dalında Oscar’a aday gösterilen Forushande (The Salesman) evlilik, adalet ve devletle ilgili metaforlar içeren güzel bir intikam hikayesi izlemek isteyenlerin hoşuna gidebilecek bir film gibi görünüyor.
Satıcı (The Salesman) filminin konusu şöyle: Edebiyat öğretmeni Emad Etesami ve karısı Rana İran toplumunun geneline göre biraz daha özgür bir yaşamları olan bir çifttir ve çevreleri de öyledir. Arthur Miller’ın “Satıcının Ölümü” oyununda birlikte rol alan çift bir gün yeni bir eve taşınmak zorunda kalırlar. Çünkü yaşadıkları ev bir inşaat kazısı yüzünden yıkılma noktasına gelmiştir. Tiyatrodaki arkadaşlarından birinin tavsiye ettiği bir eve yerleşirler. Bu evde daha önce dejenere bir hayatı olan bir kadının yaşadığı yolunda dedikodular vardır.
Rana bir gün bu evde saldırıya uğrar. Filmde tam olarak açık edilmemekle beraber bu bir tecavüz (Veya tecavüz girişimi) olayıdır ve bu olaydan sonra hiçbir şey eskisi gibi olmayacaktır. Rana polise gitmek istemez ve yaşadığı travmayı sessizce atlatmaya çalışır. Emad karısının başına gelenler yüzünden üzgündür fakat onun travmatik tepkilerine karşı pek tahammüllü değildir. İçinde yavaş yavaş bir intikam hırsı büyümektedir. Bu duygunun etkisiyle eşine saldıran kişiyi bulmaya çalışır.
Seyirciyi kendini olaylarla bağdaştırıp derin bir empati yapmaya iten film pek çok soru içeriyor. Asghar Farhadi cevaplardan çok sorularla ilgilenen biri olduğunu ifade etmiş zaten. Şeytana uymuş olmak saldırganın mazereti aslında, fakat başlarda müşfik, anlayışlı ve iyi bir öğretmenken toplumsal baskıların, ayıplanmanın, intikam duygusunun etkisiyle değişmeye başlayan Emad filmin şeytana uyan ikinci karakterine dönüşüyor. Ruh hali berbat durumda olan Rana kocasının kendisi adına intikam aramasından dolayı daha iyi hale gelmiyor, aksine suçluluk duygusuna kapılıyor. Ve en büyük sıkıntıyı çeken kişi kendisi olduğu halde adalet oyununda geri planda kalıyor.
Filmde yabancı olmadığımız bir durum da çarpıcı bir şekilde işleniyor: Kötü muameleye uğrayan, mağdur edilen ve büyük bir sıkıntıya düşen bireyin yasaları uygulayan kurumlara güvenmediği ve toplumun kınamasından korunmak istediği için durumunu baskılaması. Karakterler polise gitmiyorlar çünkü yardım alamayacaklarını, adaletin yerini bulmayacağını, rezil olduklarıyla kalacaklarını düşünüyorlar.
Satıcı’da sansürden dolayı yapılan, tuhafınıza giden şeyler de olacak. Emad’ın saldırıya uğramış, korku içindeki eşine sarıldığını göremeyeceksiniz mesela. Şefkat, koruma, avutma, güven verme duygularıyla yapılan bir sarılma eylemi bile mümkün değil. Öyleymiş yani demek ki.
2 saat 3 dakika süren Satıcı (Forushande) filminin oyuncu kadrosu şu isimlerden oluşuyor: Shahab Hosseini, Taraneh Alidoosti, Babak Karimi, Mina Sadati, Farid Sajjadihosseini, Maral Bani Adam, Mehdi Kooshki ve Emad Emami.
Böyle güzel bir eser maalesef ülkemizde toplamda sadece 9 sinema salonunda gösterildi ki benim bulunduğum büyükşehirde bile yoktu. Gerçi internete düşünce baktım. Muazzam bir eser. İnceleme için de teşekkürler.
Benim de izlemek istediğim bir film bu. Biz teşekkür ederiz ziyaretiniz için.