Bipolar bozukluk veya eski ismiyle manik depresif hastalık kişinin ruh halini etkileyen uzun vadeli, yönetilebilir bir rahatsızlıktır. Bipolar bozukluğun çoğu türünde deneyimlenen yüksek ve düşük ruh hali dönemleri kişinin düşünme ve davranış biçimleri ile hislerini etkileyebilir. Romantik ilişkiler de bu durumdan nasibini alır.
Bipolar bozukluğu olan kişiler, yüksek ve düşük (atik ve depresif) ruh hallerini çeşitli zamanlarda, şiddetli biçimde deneyimlerler. Bu deneyimler manik (veya hipomanik) dönemler ve depresif ataklar olarak adlandırılır. Bununla birlikte, doğru tedavi ile, bipolar bozukluğu olan pek çok kişi toplumsal hayatın içinde sağlıklı ilişkilere sahip olabilir. Peki, bipolar bozukluk ilişkileri nasıl etkiler?
Bipolar Bozukluk ve İlişkiler
İyi yönetilen bir bipolar bozukluğun sağlıklı, uzun süreli ilişkilere engel olması için bir sebep yoktur. İlişkide sorunlara neden olabilecek şey ise bipolar bozukluğun kendisi değil, belirtileridir. Günümüzde bipolar bozukluk tedavisi birden fazla yöntemle gerçekleştirilmektedir.
Bu yöntemler arasında bipolar bozukluğun belirtileri açısından en etkili olanı ise ilaç ve psikoterapi kombinasyonudur. Bu kombine tedavi biçimi, rahatsızlığın semptomlarını genelde başarılı biçimde azaltır. Doğru tedavi ile, bipolar bozukluğu olan kişiler ruh hallerinin sabit seyrettiği uzun, sakin dönemler geçirebilir ya da rahatsızlığın semptomlarını ilişkilerini etkilemeyecek kadar düşük düzeyde deneyimleyebilirler.
Manik Dönemler
Etkili tedavi söz konusu değilse, bipolar bozukluğu olan kişiler manik dönemlerde sinirli olmaya ve büyük tepkiler vermeye normalin ötesinde meyilli olabilirler. Rahatsızlığa sahip olan kişiler, manik dönemler sırasında partnerleri ya da eşleriyle iletişim kurmakta ve anlaşmakta zorlanabilir. Manik ataklar sırasında aşırı para harcama ya da alkole aşırı düşkünlük gibi hayat kalitesini olumsuz etkileyecek riskli durumlar da ortaya çıkabilir. Bu tarz davranışlar ilişki içinde gerginliklere neden olabilir.
Depresif Dönemler
Bipolar bozukluğu olan kişi eğer majör depresif belirtiler gösteriyorsa, depresif ataklar sırasında diğer kişilerle iletişimini minimuma indirme eğilimi gösterebilir. Ağlama, sürekli umutsuz ve kötümser hissetme gibi durumlarla da depresif dönemler sırasında sıklıkla karşılaşılır. Bu dönemlerde öz saygının azalması kişinin cinsel dürtüsünü azaltabilir ve partnerine daha az şefkat göstermesine neden olabilir.
Böyle durumlarda, bipolar bozukluğun ilişkilere etkisi daha gözle görülür bir hale gelir ve kişi karşısındakini rahatlatmak için ne yapacağını ne söyleyeceğini kestirmekte zorlanabilir. Daha kötüsü, bu semptomlar yanlış anlaşılarak bipolar bozukluğa sahip kişinin partnerine kendini sevilmiyormuş, istenmiyormuş gibi hissettirebilir.
Karma Dönemler
Bipolar bozukluğu olan kişiler karma dönemlerde hem manik, hem de depresif atakların belirtilerini bir arada gösterebilirler. Bu durum, ne tür bir tepki bekleyebileceklerini kestiremeyen partner ve eşler için kafa karıştırıcı ve stresli olabilir.
Sevgilisi / Eşi Bipolar Bozukluk Sorunu Yaşayanlar İçin Tavsiyeler
Tüm ilişkilerde olduğu gibi, bipolar bozukluğu olan bir kişiyle yürütülen ilişki de emek ister. Sağlıklı bir ilişki empati, iletişim ve öz saygı farkındalık gerektirir. Bipolar bozukluk ilişkileri nasıl etkiler sorusunun cevabından sonra, gelin bipolar bozukluğu olan bir partnerle güçlü bir ilişki kurmanın yollarını inceleyelim.
Öncelikle Bipolar Bozukluk Hakkında Bilgi Edinin
Bipolar bozukluk hakkındaki kilit bilgileri öğrenmek, partnerinizin deneyimlediği durumları daha iyi anlamanıza yardımcı olabilir. Ancak bu bilgileri saygın, bilimselliği kanıtlanmış kaynaklardan aldığınıza mutlaka emin olun.
Tetikleyicileri Öğrenin
Tetikleyiciler, bipolar bozukluğu olan bir kişinin ruh halini etkileyebilecek kişiye özgü olaylar veya durumlardır. Bu olay veya durumlar, kişinin manik ya da depresif bir epizot yaşama olasılığını artırabilir. Bipolar bozukluğun yaygın tetikleyicileri arasında stresli durumlar, yetersiz uyku ve eğer kullanılıyorsa ilaçların unutulması yer alır.
Bipolar bozukluğu olan herkes için geçerli kesin tetikleyiciler söz konusu değildir, kişiler kendi rahatsızlıklarını tetikleyen durumları ancak kendi deneyimleriyle öğrenebilirler. Kişisel tetikleyiciler hakkında sorular sormak, bu olaylar veya durumlar ortaya çıktığında partnerinize desteklemenizi ya da tetikleyicilerden kaçınmasına yardımcı olabilmenizi sağlar. Ancak unutmamak gerekir ki, değişken ruh halleri zaman zaman tetikleyiciler olmadan da ortaya çıkabilir.
Yaygın Davranışlar Hakkında Sorular Sorun
Kişinin manik ve depresif dönemlerde bipolar bozukluğun semptomları arasından hangilerini deneyimlediğini ve hangi davranışlar yaygın olarak sergilediğini öğrenmek, partnerinizin ruh halindeki değişiklikleri tanımanıza yardımcı olabilir.
Bipolar bozukluğun kişiye göre değişiklik gösterebilen bir rahatsızlık olduğunu asla unutmayın. Kimi davranışlar bazı kişiler için güçlü bir uyarıcı işaretken, diğerleri için öyle olmayabilir. Örneğin, düzenli spor yapan ve sporu seven biri için sık sık egzersiz yapmak normal bir durumken, başka bir kişi için manik bir dönemin başlangıcının işareti olabilir. Sevdiğiniz kişinin belli epizotlarda sergilediği davranışları öğrenmek, onun normal tutumlarını bipolar bozukluğun belirtilerinden ayırmanıza yardımcı olur.
Tedaviyi Destekleyin
Partnerinizin tedavi planını desteklemek için, tedavinin neleri içerdiğini ve nasıl ilerlediğini öğrenin. Bu, ilişkinizdeki kaygıların azalmasına yardımcı olacaktır. Bazı insanlar tedavilerinin nasıl gittiğinin sorulmasını takdir etse de, diğerleri bunu fazla müdahaleci bulabilir. Sevdiğiniz kişinin tedavisini en iyi biçimde desteklemek için zaman zaman bunu konuşmanın onun için uygun olup olmayacağını da sorabilirsiniz.
Duygularınızdan Bahsedin
Manik ve depresif dönemler ilişkinin iki tarafı için de yoğun biçimde duygusal olabilir. Bu nedenle, duygular konusunda açık ve sağlıklı bir iletişim kurabilmek çok önemlidir. Sevgilinizi ya da eşinizi yargılamadan, ona belli dönemlerdeki davranışlarının size nasıl hissettirdiğini açıklayın. Bunun yanı sıra onun duyguları hakkında da sorular sorun. Açıkça konuşmak, belirli davranışların olumsuz etkilerini azaltmanın en iyi yollarından biridir.
Bir Destek Planı Oluşturun
Bir destek planı oluşturmak, bipolar bozukluk dönemleri sırasında partnerinize nasıl yardım edeceğini bilmenizi sağlar. Bu plan, güçlü epizotlar sırasında alınabilecek önlemleri, aranabilecek güvenilir bir akraba veya terapist gibi yararlı kişilerin bir listesini yapmayı ve günlük rutinde ayarlamalar yapmayı içerebilir.
Kendinizi Unutmayın
Bipolar bozukluğu olan bir kişinin partnerinin kendi zihinsel sağlığını ikinci plana atmaması hayati önem taşır. Kendinizi ön plana almak ve kendinize bakmak ilişkinizi de güçlendirecektir, çünkü siz ne kadar mutlu olursanız partnerinizi de o kadar mutlu edebilirsiniz.
Zihinsel ve bedensel sağlığınızı korumak için uygulayabileceğiniz bazı yöntemler şunlardır:
- İlişkinizdeki sorunlar hakkında güvendiğiniz bir arkadaş ya da akrabanızla konuşmak
- Düzenli spor yapmak
- Bir hobi edinmek
- Bir terapistle görüşmek
- Partnerinizin yegane destek mekanizması olmamak, farklı kaynaklardan da destek aldığına emin olmak
- Meditasyon yapmak
Bipolar Bozukluk Yaşayan Kişiler İçin Tavsiyeler
Teşhisi Partnerinizle Paylaşın
Yeni bir ilişkide bipolar bozukluk tanısını partnerinizle paylaşarak ilişkinizin güçlenmesine yardımcı olabilir ve ileride ortaya çıkabilecek pek çok sorunun önüne geçebilirsiniz. Bunun özellikle ilişkinin erken aşamalarında yapılması dürüstlük ve açıklık açısından çok önemlidir. Herkes bipolar bozukluğun bir kişinin hayatını nasıl etkileyebileceğini anlamayabilir. Partnerinize teşhisiniz ve bipolar bozukluğun belirtileri hakkında bilgi vermek, onun gelecekte size ne kadar destek olabileceğini ölçmenin iyi bir yoludur.
Tedavinizi Aksatmayın
Doktorlar tarafından önerilen tedaviye bağlı kalmak, bipolar bozukluğun etkilerini en aza indirmenin en önemli yoludur. Unutmayın ki hangi tedavinin kimde ne kadar işe yaradığı değişebilir ve bilinçsiz tedaviler rahatsızlığınızın kötüleşmesine neden olabilir. Birçok insan için terapi ve ilaç kombinasyonu en iyi bipolar bozukluk tedavisi çeşidi olarak ön plana çıkar. Düzenli egzersiz, yoga, kişisel farkındalık ve duygularınızla ilgili bir günlük tutmak da yaşam kalitenizi artıracaktır.
Ruh Halinizdeki Değişiklikleri Paylaşın
Ruh halinizdeki değişiklikleri partnerinizle paylaşmak, her ikinizin de manik ve depresif dönemleri daha iyi tanımasına ve yönetmesine yardımcı olabilir. Eşinize ya da sevgilinize manik veya depresif ataklar sırasında ne beklemesi gerektiğini söylemek ve uyarı işaretlerini anlatmak, ruh halinizdeki değişikliklerden dolayı kendisini suçlamasının ve kimi belirtileri (azalan ilgi gibi) kişisel algılamasının önüne geçecektir.
Sonuç olarak, bipolar bozukluk tanısı kişinin ilişkisinde mutlaka büyük sorunlar yaşayacağı anlamına gelmez. Bununla birlikte, etkili bir tedavi olmadan bipolar bozukluk belirtileri ilişkide gerginliğe neden olabilir.
Bipolar bozukluğu olan kişi, hekim gözetiminde uygun bir tedaviye bağlı kalarak, rahatsızlığın semptomlarının hiç ortaya çıkmadığı uzun dönemler yaşayabilir. Tüm ilişkilerin sağlıklı devam etmesi empati, iletişim ve duygusal farkındalığa bağlıdır. İyi yönetilen bipolar bozukluğu olan insanlar sağlıklı, uzun süreli ilişkiler kurabilir ve sürdürebilir.
