Manik depresif bozukluk adıyla da bilinen bipolar bozukluk beyinde meydana gelen ve kişinin duygu durumu, enerji seviyesi, günlük aktiviteleri yerine getirebilme yetisi gibi özellikleri üzerinde alışılmadık değişimlere neden olan psikolojik bir rahatsızlıktır.
Bipolar bozukluğun her biri duygu durumu, enerji ve aktivite seviyesi üzerinde gözle görülür farklılaşmalara neden olan dört ana türü vardır. Hastalığın neden olduğu duygu durumları son derece canlı, hareketli ve konuşkan olunan manik dönem ve tam tersine içe kapalı ve karamsar olunan, depresyon belirtileri sergilenebilen depresif dönem arasında belli aralıklarla düzenli olarak değişim gösterir.
Bipolar Bozukluk Türleri
Tip 1 Bipolar Bozukluk: En az birbirini takip eden 7 gün boyunca süren manik ataklar ya da kişinin hastaneye kaldırılmasını gerektirecek derecede ciddi manik semptomlarla karakterizedir.
Tip 1 bipolar bozukluk hastalarında genellikle 2 hafta civarında süren depresif dönemler de yaşanır. Depresif dönemlerde zaman zaman manik belirtilerin de kısa süreliğine görülmesi (depresif dönem dahilindeki günlerde birkaç saatlik enerji patlamaları yaşanması gibi) gözlenebilir.
Tip 2 Bipolar Bozukluk: Depresif ve hipomanik ataklarla karakterizedir, ancak tip 1 bipolar bozuklukta olduğu gibi uzun süren ya da kendini açıkça belli eden mani dönemlerine rastlanmaz.
Siklotimik Bozukluk: Çocuk ve ergenlerde 1, yetişkinlerde 2 yıl boyunca çeşitli dönemlerde ortaya çıkan depresyon ve hipomani belirtileri ile tanılanan bir rahatsızlıktır. Ancak bu belirtiler kişinin depresif ya da hipomanik bir episot yaşadığının söylenmesine yetecek kadar yoğun ve/veya güçlü değillerdir.
Diğer Tanımlanmış ya da Tanımlanmamış Bipolar Bozukluklar: Yukarıda belirlenen üç gruba da dahil olmayan bipolar bozukluk çeşitleri bu başlığa dahil edilir.
Bipolar Bozukluk Belirtileri
Bipolar bozukluğun belirtileri hastalığın türüne, kişinin genetik özelliklerine, çevresine, yaşam şartlarına göre değişiklik gösterebilirler. Bunun yanı sıra aşağıda listeleyeceğimiz belirtilerin bir ya da birden fazlasını her insanın hayatının belli dönemlerinde gözlemlemesi mümkündür, ancak bunlar büyük oranda kişilik özellikleri seviyesinde kalıp bipolar bozukluğa evrilmemektedirler.
Eğer sizde ve yakınınızda bipolar bozukluk semptomları içinden bir ya da birkaçının bulunduğuna inanıyorsanız kesinlikle bu konuda kendi başınıza tanı koymaya ya da tedavi uygulamaya çalışmayınız. Tüm psikolojik rahatsızlıklar konusunda tanı koyacak olan otoriteler işin eğitimini almış doktorlardır. Sizi endişelendiren bir durumda mutlaka uzman bir doktora başvurup fikir alınız.
1. Aşırı canlı ruh hali: Bipolar bozukluğun ayırt edici tanısı yaşanan manik ve depresif dönemlerdir. Mani dönemlerinde bu rahatsızlıktan mustarip kişilerin gerçeklikle bağlarının tamamen kopması uç bir durum olsa da mümkündür.
Hipomani denilen ve yine hastalığın belirtilerinden olan durumda da yine kişinin normalin ötesinde coşkulu bir ruh haline girmesi gözlenebilir, ancak bu durumda kişi gerçeklikle olan bağını manideki kadar ciddi biçimde yitirmez. Bipolar bozukluğu olan kişilerin bir kısmının hipomaninin deneyimlendiği evredeki enerji artışı, yaratıcılıkta yükselme, öfori gibi durumlardan memnuniyet duyması da muhtemeldir.
2. Ödevleri tamamlayamama: Bipolar bozukluğa sahip kişilerin dünyalarında sosyal hayatla, işle, okulla, günlük yaşamla ilgili planlanmış, başlanmış ancak bitirilememiş çok sayıda projenin varlığı söz konusudur.
Kişiler hipomanik dönemde normalde güçlerinin yetmeyeceği şeyleri yerine getirebilecekleri sanısına kapılıp büyük projeler, dramatik değişimler için adım atarlar, ancak çok büyük ihtimalle henüz planlanan şey yerine getirilemeden hastalığın depresif dönemi devreye girer bu adımlar yarıda kalır, yeni bir mani dönemine girilmesiyle de unutulup yerlerini yeni benzerlerine bırakırlar.
3. Depresyon: Bipolar bozukluğun depresif evresinde bulunan bir kişi tipik depresyon belirtileri gösterir. Eğer mani dönemi belirtilerini yakından izleyip yorumlayacak birileri kişinin çevresinde mevcut değilse bu kişiler kolaylıkla dönemsel bir depresyona girmiş sanılabilirler.
Ancak depresyon tedavisi için kullanılan yaygın antidepresan ilaçlar bipolar bozukluğun bir parçası olarak yaşanan bu dönemde hastaya olumlu katkı yapmadıkları gibi döngüleri sıklaştırarak ya da kişinin gerçeklikten kopmasına yol açarak durumun daha da kötüleşmesine de neden olabilirler.
4. Asabiyet: Bipolar bozukluk deneyimleyen kişilerde depresyon ve mani belirtileri arasında her zaman kalın, belirgin bir çizgi ya da belli zaman aralıkları olmayabilir. Karma episot olarak adlandırılabilecek dönemlerde hastalar mani ve depresyon belirtilerini bir arada gösterebilirler. İşte böyle dönemlerde asabiyet en sık görülen bipolar bozukluk belirtileri arasına girer.
Ancak her insan kimi zaman normalden daha kolay sinirlenebileceği, çeşitli sebeplerden dolayı her zaman olduğundan biraz daha alıngan, asabi ve saldırgan davranabileceği için bu semptom genellikle bir hastalık belirtisi gibi algılanmamaktadır.
5. Seri konuşma: Her insan bir parça geveze olabilir, ancak her zamankinden daha hızlı ve baskı altındaymış gibi gergin biçimde konuşmak diğer belirtilerle birlikte görüldüğünde bipolar bozukluğun teşhisinde ayırt edici bir faktör olarak değerlendirilebilmektedir.
Bipolar bozukluğa sahip kişiler bu konuşma biçimini genellikle tek taraflı (monolog) şekilde gerçekleştirirler, eğer konuşmalarının arasına girmeye ya da cevap vermeye çalışırsanız sizi duymadan konuşmaya devam ederler ve konudan konuya oldukça hızlı biçimde atlayabilirler. Seri konuşma durumu ancak mani dönemlerinde ortaya çıkıyor ve diğer dönemlerde ortadan kalkıyorsa bir bipolar bozukluk belirtisi olarak değerlendirilebilir.
6. Alkol ya da uyuşturucu sorunları: Bipolar bozukluğa sahip kişilerin %50 kadarı aynı zamanda alkol ya da uyuşturucu kullanımına da yönelirler. Sosyal içicilik tabir edilen durum elbette ki alkol bağımlılığı ile bir tutulamaz, ancak kişinin alkol kullanımı giderek artıyorsa ve keyif verici olmanın ötesinde kişinin düşünmesini engelleme amacına hizmet etmeye başlamışsa bu noktada bir sorundan bahsedilebilir.
Bipolar bozukluk yaşayan kişiler mani dönemlerinde kendilerini yavaşlatmak ve sakinleşmek, depresif dönemlerde ise kendilerini daha iyi hissetmek amacıyla yoğun alkol kullanımına başvurabilirler. Uyuşturucu kullanımı ise hangi sıklıkta ve ne şekilde olursa olsun bir risk faktörüdür.
7. Kararsız davranışlar: Bipolar bozukluğun mani olarak tanımlanan evresini yaşayan kişilerin özgüvenlerinde bu döneme özgü büyük bir artış meydana gelir. Kişi kendini her şeyi yapabilecek güçte hisseder ve atacağı adımların sonuçlarını düşünme yetisini kaybeder, her şey ona kolay ve mümkün görünür.
Mani döneminde ortaya çıkan en yaygın dengesiz davranışlar kontrol edilemeyen alışveriş çılgınlığı ve kişinin normal düzeninin sayı olarak çok daha üstünde, normalde birlikte olmak istemeyeceği kişilerle ve belirli bir duygusal bağ kurulmaksınız yaşanan kontrolsüz cinsel birlikteliktir.
8. Uyku sorunları: Bipolar bozuklukta kişiler depresyon döneminde uzun saatler boyunca uyudukları halde gün içinde yorgun, mani döneminde ise çok az uyudukları halde gün içinde son derece dinç ve enerjik hissederler.
9. Hızlı düşünme: Dışarıdan bakan bir göz tarafından fark edilmesi son derece olan aşırı hızlı düşünme ve kafasını bir türlü toparlayıp odaklanamama durumu da bipolar bozukluğun belirtileri arasında yer alır.
Manik dönemde kişiler düşüncelerin akıllarına bir anda gelip ara vermeksizin sürekli aktıklarını hisseder ve düşüncelerini yavaşlatamaz ya da bir düzene koyamazlar. Bu durum kendini dışarıya genellikle yukarıda üzerinde durduğumuz seri konuşma belirtisi ile vurur.
Hastalığı deneyimleyen kişiler bazen kafalarının karışık olduğunun farkına varırken bazen bunu ayırt edemeyebilirler.
Önemli Not: Sitemizdeki bilgilerin doğruluğunu garanti altına almak için güvenilir kaynaklardan bilgi almaya son derece özen gösteriyoruz. Yine de bu sayfadaki herhangi bir bilginin ya da sağlık konusundaki diğer yazılarımızda yer alan bilgilerin kesinlikle tanı koyma gibi bir amacı ya da iddiası bulundurmamakla, yazılarımız tamamen bilgilendirme amacına yönelik hazırlanmaktadır.
Eğer sizi ya da sevdiklerinizi etkileyen bir sağlık probleminin varlığından şüphe ediyorsanız doğru tanı, yönlendirme ve tedavi için mutlaka bir doktorla görüşmeniz gerekmektedir. Sağlıklı günler dileriz.
