Çocuklar dünyayı bizim algıladığımızdan son derece farklı algılarlar, dolayısıyla öğrenme biçimleri de yetişkinlerinkinden farklıdır ve hem farklı yaştaki çocuklar, hem de aynı yaş grubundakiler arasında farklılık gösterebilir. Her yaştan, özellikle okul öncesi ve erken ilkokul çağındaki çocuklarda dil gelişimi en iyi, eğlenceli ve etkili biçimde ancak ve ancak oyunlarla sağlanabilir. Çocuğun öğrenme hızı, ilgi ve becerileri ve yaşıyla uyum gösterecek şekilde hazırlanan ve sınırlı zamanda dahi son derece etkili olan rol yapma oyunları bunların en önemlilerindendir.
Çocukların dil ve konuşma gelişimi konusunda desteklenmeleri amacıyla onların öğrenme biçim ve hızlarına, yaşlarına, ilgi ve becerilerine göre kurgulanacak rol yapma oyunlarının en önemli yanı çocuğunuzun kelime haznesine yeni kelimeler eklemenin yanı sıra onların karşılıklı konuşma becerilerini ve yaratıcılıklarını da geliştirmesidir. Bu tarz oyunlar sıklıkla tercih edilen, yeri geldiğinde faydası da görülen ancak yaratıcılık açısından çocuğa ve ebeveynlere pek de alan tanımayan “denk gelinen rastgele bir nesnenin isminin çocuğa sorulması, bilmiyorsa söylenmesi ve pekiştirilmesi” yönteminden çok daha etkili olmanın yanı sıra, bu ve benzeri yöntemlerle kombine olarak kullanıldıklarında yaratıcı öğrenme açısından kolay bulunmayacak fırsatlar sunarlar.
Sizlere çocuklarda dil gelişimi ve dile hakimiyet açısından son derece önemli rol yapma oyunları konusunda birkaç örnek vermeden önce kendi oyununuzu nasıl yaratabileceğinize ve bazı önemli noktalara değinmemizde fayda var. Öncelikle hiçbir oyun gibi bu oyunlar da çocuğa bir şeyin dayatılmasını ya da iyi niyetle dahi olsa çocuğun sorularla bunaltılmasını içermemeli. Çoğu zaman bizim fark ettiğimizden daha dikkatli olan çocuklar, çok küçük yaşta olsalar bile, oyunun eğlence amaçlı olmaktan çıkıp dikte edici bir hal aldığını hemen fark edip işbirliği yapmayı bırakabilirler ve onları bunun için suçlayamazsınız. Eğitici oyunlar da dahil olmak üzere, adı üstünde, her oyunun öncelikli amacı karşılıklı eğlence ve birlikte geçirilen kaliteli zaman olmalıdır.
Size vereceğimiz örneklerin dışına çıkarak kendi oyununuzu yaratmak istediğinizde yapman gereken tek şey çocuğunuzun ilgisini çekeceğine inandığınız bir olay ya da mekan düşünmek. Bu bir çay partisi, dans gösterisi, önemli bir gün –örneğin çok sevilen abla ya da ağabeyin yaklaşan doğum günü- için yapılacak alışveriş, çocuğun ilgi duyduğu herhangi bir meslek (astronotluk, pastacılık, doktorluk vb.) için yapılan hazırlık olabilir. Seçtiğiniz kurgu için çocuğunuzun öğrenme düzeyine ve yaşına uygun, günlü hayatta da karşısına çıkabilecek maksimum 20 adet kelime belirleyin. Bunların bir kısmının isim, bir kısmının sıfat, bir kısmının fiil, bir kısmının da yönergelerden oluşmasına dikkat edin. Ardından çevrenize kurguladığınız bu rol yapma oyunu için işinize yarayacak malzemelerle doldurun, elinizde hiç malzeme yoksa seçtiğiniz kelimeleri işaret diliyle ya da farklı nesnelerle nasıl anlatacağınızı önceden düşünün ve oyuna başlayın!
Örnek Oyun 1: Kediyi Ağaçtan Kurtarma
İsimler: kedi, ağaç, telefon, itfaiye, merdiven
Fiiller: tırmanmak, aramak, kurtarmak, yardım etmek, indirmek, inmek, çıkmak
Sıfatlar: küçük, uzun, yüksek, acil, iyi
Yönergeler: yukarı, aşağı
Çocuğunuzla birlikte küçük bir kedinin ağaca tırmandığını ancak aşağı inemediğini hayal edin. Kediye yardım etmek için birlikte yollar arayın. Bu noktada asıl çözümleri çocuğunuzun üretmesi, sizin ise doğru yerlerde hedef kelimeleri öğretir gibi değil, o an aklınıza gelmiş gibi oyuna dahil ederek kullanmanız çok önemli. Eğer uzun bir merdiveniniz olsaydı yüksek ağaca çıkıp kediyi kurtarabilirdiniz, peki merdiveni nereden bulabilirsiniz? Kediyi ağaçtan indirmeleri için telefonu kullanarak itfaiyeyi aramaya ne dersiniz? İyi itfaiyeciler bu acil durumda gelip kediyi ağaçtan indirebilirler mi?
Not: Oyunun sonunda doğru yeri arayıp kediyi kurtardığı için çocuğunuzu tebrik etmeyi unutmayın.
Örnek Oyun 2: Mezuniyet Balosu
İsimler: Elbise, ayakkabı, okul, balo, makyaj, kuaför
Fiiller: Satın almak, seçmek, giyinmek, dans etmek, bağlamak, hazırlanmak
Sıfatlar: Güzel, temiz, eğlenceli, mavi, kısa
Yönergeler: Üstüne, altına, içine
Çocuğunuz büyüyüp okulunu bitirdiğinde okulun mezunlar için bir balo düzenlediğini hayal edin. Bunun için nasıl hazırlanırdınız? Kızınız için güzel bir elbise ya da oğlunuz için şık bir ayakkabı veya pantolon seçmek ve satın almak için alışverişe nereye giderdiniz? Mavi bir elbisenin üstüne ne renk bir kurdele bağlanabilir? Peki ya dans etmek için kısa mı, yoksa uzun bir elbise mi daha rahat olur? Özel durumlar için temiz kıyafetler giymek neden önemlidir? Makyaj için kuaföre mi gidersiniz, yoksa bunu evde yapmak daha mı eğlenceli olur? Hava soğuksa kıyafetin içine atlet giymek akıllıca olabilir!
Çocuklarda saygı bilinci oluşturmanın yolları için tıklayın
