Günümüzde bağışıklık sistemini güçlendirmekten okul başarısını arttırmaya, metabolizmayı hızlandırmaktan hafızayı geliştirmeye kadar her şey için bir vitamin veya takviye var gibi görünüyor. Ebeveynler çocuklarının çeşitli takviyelerle daha sağlıklı, daha enerjik veya başarılı olabileceği türünden iddialarla bombardımana tutuluyor. Çocukların vitamin ve mineral ihtiyacı hakkında bilgiler içeren makalemizin bu konuda yardımcı olacağını umuyoruz.
Çocukların Vitamin ve Mineral İhtiyacı
Her çocuk takviye almalı mı?
Birçok sağlık kuruluşu dengeli beslenmenin en iyi vitamin ve mineral kaynağı olduğunu savunur. Aktif, sağlıklı, çeşitli yiyecekler tüketerek iyi beslenen ve düzenli olarak sağlık kontrollerine götürülen bir çocuğun, doktoru tavsiye etmedikçe vitamin ve mineral takviyesi alması gerekmez. Çocuklarda vitamin ve mineral ihtiyacı uygun miktarlarda meyve, sebze, proteinli gıdalar, baklagiller, kepekli tahıllar, süt veya süt ürünleri içeren bir diyetle karşılanabilir. Ebeveynlerin bu konuda doğru bir rol model oluşturması da önemlidir. Bu şartlar sağlanabiliyorsa çocuklara vitamin takviyesi vermek ancak doktorun belli bir sebeple tavsiye etmesi durumunda gerekli olur.
Bütün besin gruplarını içeren dengeli, çeşitli ve sağlıklı bir beslenme düzeni çocuk vücudunun günlük işleyişi için gereken tüm vitamin ve mineralleri almasının en doğru yoludur.
Vitamin takviyelerinin veya megavitaminlerin gereğinden fazla kullanılması çocuklarda kusma, bulantı, karaciğer sorunları, sinirsel anomaliler ve karın ağrısı gibi sorunlara yol açabilir.
Çocuklar ne zaman takviyelere ihtiyaç duyar?
Çocukların vitamin – mineral ihtiyacının takviyelerle karşılanmasının gerekli olduğu durumlar da vardır. Örneğin bebek dünyaya geldiği zaman K vitamini verilir ve sadece anne sütü ile beslenen bebeklerin, doğumu takip eden ilk birkaç günden itibaren belli miktarda D vitamini almaları gerekir.
Ayrıca, büyüme sorunları olan, zayıf, gıda alerjisi veya çölyak hastalığı yüzünden yiyebileceği şeyler kısıtlı olan ya da vitamin eksikliği riskine yol açan başka hastalıkları veya tıbbi durumları olan çocukların takviye alması gerekebilir. Ancak, bu konuda karar makamı ebeveynler olmamalıdır. Çocuğunuz hakkında bu tür endişeleriniz varsa bir çocuk doktoruyla veya diplomalı bir diyetisyenle görüşmeniz gerekir. Onun vücudunda temel vitamin ve minerallerden yana bir eksiklik olup olmadığını anlamak için fiziksel muayene, kan testleri ve başka testler yapılmasından sonra verilen öneriler kuşkusuz daha bilimsel, doğru ve etkili olacaktır.
Çocuklar İçin En Önemli Vitamin ve Mineraller
Büyüme ve gelişme söz konusu olduğunda bütün vitamin ve mineraller önemli olmakla beraber bazıları çocuklar ve gençler için özellikle önemlidir.
Demir
Kan üretimine ve kasların oluşumuna katkıda bulunmasının yanı sıra çocuklara enerji de veren demir, özellikle hızlı büyüme dönemlerinde önemli bir mineraldir. Çocuklarda demir eksikliği yaygın bir sorun olduğundan demir, belki de en fazla reçete edilen takviyelerden biridir. Çocuğunuz demir açısından zengin olan yiyeceklerden uzak duruyorsa takviye konusunu doktorunuzla görüşmeniz faydalı olur.
Kendi başınıza herhangi bir demir takviyesi satın almamalısınız. Gereğinden fazla demir toksik etki yapabilir ve ne şekilde verilmesi gerektiği hakkında bilgi edinmek de önemlidir. C vitamini demir emilimine yardımcı olduğundan, çocuğunuza demir takviyesi verirken yanında bir adet portakal veya bir miktar portakal suyu verebilirsiniz. Yine emilimi sağlamak açısından, takviyeyi almadan 1 saat önce ve aldıktan sonra da 2 saat boyunca yağlı yemekler veya süt ürünleri tüketilmemesi gerekir.
Kalsiyum
Kalsiyum, kemiklerin ve dişlerin sağlıklı gelişmesini ve güçlü olmasını sağlar. 1 – 3 yaş arasındaki çocukların günde 700 miligram, 4 – 8 yaşındakilerin de 1000 miligram kalsiyum alması gerekir. Kalsiyum içeren başlıca besinler süt, yoğurt, peynir ve tofudur. Soya sütü, yenmeye hazır tahıllar ve portakal suyu da iyi alternatiflerdir.
Kalsiyum eksikliğinin sebeplerinden biri çocukluk çağında yeterince süt tüketmemektir. Bu eksiklik büyüme ve gelişmeyi olumsuz etkileyebilir. Ayrıca kemiklerin ilerleyen dönemlerde zayıf, kırılgan ve gözenekli olmasına, dolayısıyla kemik erimesine yol açabilir.
D vitamini
D vitamininin başlıca faydaları kalsiyum emilimini kontrol etmesi ve kemiklerin ve dişlerin gelişmesine yardımcı olmasıdır. Çocuğunuzun D vitamini ihtiyacı hakkında bir sağlık uzmanıyla konuşmalısınız. Yeterli miktarda D vitamini içeren bir multivitamin almak çoğu zaman D vitamini eksikliği sorununu çözmek için yeterlidir. Bu, yağda çözünen bir vitamindir, suda çözünen vitaminlerden farklı olarak, sistemde birikir. Toksisite riskine karşı, D vitamini takviyesinin bir sağlık uzmanının rehberliğinde verilmesi gerekir.
A vitamini
Çocukların vitamin ve mineral ihtiyacı söz konusu olduğunda A vitaminini atlamak olmaz. Çocuklarda büyüme için önemli bir vitamindir. Bağışıklık sistemini, cilt ve göz sağlığını destekler. Kemik ve doku onarımı üzerinde de etkilidir. Başlıca A vitamini kaynakları havuç, tatlı patates, kavun gibi sarı – turuncu sebzelerle ıspanak, kara lahana ve lahana gibi yapraklı yeşilliklerdir.
B vitaminleri
B vitamininin birçok çeşidi vardır. Bu vitaminler genel olarak vücuda oksijen taşıyıp çocuklara enerji veren kırmızı kan hücrelerinin üretimine yardım ederler. Ayrıca büyümeye yardımcı olur ve metabolizmayı desteklerler. Vegan – vejetaryen tarzında beslenen veya et yemeyi sevmeyen çocuklarda bazı B vitamini türleri eksik olabilir. Bunlar sadece hayvansal gıdalarda bulunduğundan, çocuğunuz bu tür gıdalardan uzak duruyorsa B vitaminleri, özellikle de B12 takviyesi alması konusunda doktorunuza danışmanız iyi olur.
C vitamini
Vücudun enfeksiyonlarla mücadele etmesine ve iyileşmesine yardımcı olmasının yanı sıra cildi, kasları ve dokuları da güçlendiren bir vitamindir. Demir emilimine yardım eder, vücudun kemik, doku ve kan damarlarını iyi durumda tutar. Başlıca C vitamini kaynakları narenciye, domates, tatlı kırmızı biber, Brüksel lahanası, brokoli, ıspanak, domates ve çilektir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
Vitamin ve mineral takviyelerini birçok eczanede, mağazada, internet sitelerinde bulabilirsiniz. Ancak bunları çocuğunuz için kendi fikrinize veya eş dost tavsiyesine göre almanız olumsuz şeylere yol açabilir. Özellikle demir ve D vitamininin gereğinden fazla tüketilmesi çocuklar üzerinde toksik etki yapabilir. İlacı zehirden ayıran dozudur, sözünü duymuşsunuzdur belki. Gerçekten ihtiyaç olduğu için ve doğru miktarda alındığı taktirde faydalı etkileri olan vitamin ve mineral takviyeleri bilinçsizce ve aşırı dozda alınmaları durumunda zarar verebilir.
Evdeki takviyelerin küçüklerin erişemeyeceği güvenli bir yerde saklanması da iyi olur. Küçük çocuklar renkli vitamin tabletlerini şeker niyetine yemeye kalkabilirler. Bunların ilaç olduğunu ve izin alınmadan yenmemesi gerektiğini de çocuğunuza anlatmalısınız.
Çocuğunuz için doğru vitamin takviyesini seçmek söz konusu olduğunda en iyisi size onun neye, ne miktarda ihtiyacı olduğunu ve nelere dikkat etmeniz gerektiğini söyleyecek bir sağlık uzmanıyla görüşmektir. Çiğnenebilir vitaminler genel olarak, sert yiyecekleri çiğneyebilen 3 yaş üzeri çocuklar için uygundur. Başvurulan uzman bazı durumlarda reçeteye belirli vitamin ve minerallerin sıvı formunu da yazabilir.
