Tolga Örnek tarafından yönetilen ve ‘izlenmesi gereken Türk filmleri’ listenize eklemenizi tavsiye edeceğim Devrim Arabaları Devlet Başkanı Cemal Gürsel tarafından verilen emrin üstüne 130 gün içinde bir yerli otomobil imal etmesi gereken 23 Türk mühendisinin azim, kararlılık, çalışma ve dayanışmasının hikayesini anlatıyor.
130 gün; çünkü Cumhuriyet Bayramına tam o kadar zaman vardır ve 29 Ekim’de arabanın ortaya çıkmış olması gerekmektedir. Türkiye’nin ilk yerli otomobili olacak olan aracın adını ‘Devrim’ koyan mühendisler Devlet Demiryolları’nın Eskişehir’de bulunan Cer Atölyesi’nde çalışmaya başlarlar.
Azmin ve birbirine inanan insanlardan oluşan bir ekibin ortaya neler çıkarabileceğini gösteren film bu işe en küçük bir kuşku ve endişe duymaksızın girişen yirmi üç mühendisin bir yandan zamana karşı yarışırken diğer yandan yokluk, politik oyunlar ve diğer engellerle savaşmasını başarılı bir şekilde hikaye ediyor. Kariyerlerini ve aile yaşamlarını riske atan bu işi başarmak için her şeylerini ortaya koyan bu insanların mücadelesini seyrederken etkilenmemek mümkün değil.
Dramatik, duygusal, siyasi ve tarihi unsurlar barındıran Devrim Arabaları 115 dakika sürüyor. Filme ilham veren gerçek hikaye 1961 yılında yaşanmış ve yapımda o dönemlere ait detaylar eksiksiz bir biçimde işlenmiş. Sinema kalitesi, oyuncuların performansları, dekorları ve müzikleri açısından da oldukça başarılı olan Devrim Arabaları’nda büyük bir mühendislik başarısının siyasi oyunlarla nasıl yok edilmeye çalışıldığını izliyorsunuz ve fena halde isyan edesiniz geliyor.
Ülkemizin dışa bağımlılığını azaltabilecek olan bu projenin başarısız olması için elinden geleni ardına koymayan zihniyet filmde fena halde gözümüze sokuluyor ki bu durumun gerçekten yaşanmış olması insana saçını başını yoldurabilir.
Bu filmi seyrederken duygulanacaksınız, öfkeleneceksiniz, şaşıracaksınız, ‘neden?’ diye soracaksınız ve içiniz burkulacak. Oyucuların üstlendikleri karakterleri mükemmel bir şekilde canlandırmaları iyi bir şey değil. Yani aslında gayet iyi bir şey de; insanın burukluğunu katlıyor bunun böyle olması.
Film hakkında yapılan eleştirilere gelince: İzleyen hemen herkesin başkalarına da önerdiği bir Türk filmi olan Devrim Arabaları’nda yapımın odaklandığı dönemin siyasi atmosferine pek değinilmiyor. Bazı kritiklere göre hikaye dönemlerin politik haberlerine dair belgesel görüntüleri veya projede gerçekten çalışmış olan mühendislerin bu çalışma sırasındaki fotoğraflarıyla desteklenseydi ortaya daha sağlam bir film çıkardı.
Filmde Devrim projesini baltalamaya çalışan zihniyet kötü bir karakter üzerinden sergileniyor, oysa bunun bir veya birkaç kişiye değil bir sisteme özgü bir durum olduğu vurgulanabilirdi. Çok sayıda karakter olması da yan öykülerin eksik kalmasına ve bir noktadan sonra klişeleşmesine sebep oluyor. Fakat filmin ritmi son dakikalar yaklaştıkça hızlanıyor, aksiliklerin ardı arkası kesilmiyor ve insanı koltuğunda zıplatan bu anlar şablonlaşan senaryonun tekrar dramatik ve etkileyici yapısına dönmesini sağlıyor.
Filmde 130 tane uçak üretip 30 tane de sipariş aldığı halde kapatılan bir Türk uçak fabrikasından da söz edildiğini duyacaksınız ki bunları izleyip de deli olmamak çok zor. Büyük bir özveriyle çalışan, harikalar yaratan insanların emeğinin ziyan edildiğini seyretmek korkunç. İnsanların kendi ülkelerinin daha bağımsız bir hale gelmesini sağlayacak girişimlerin yoluna taş koymaya çalışması dehşet verici.
Devrim Arabaları yer yer gerilim unsurları da taşıyor. Çünkü filmi izlerken mühendislerin arabayı yapıp yapamayacaklarını, yetiştirip yetiştiremeyeceklerini veya şimdi hangi aksiliğin olacağını düşündüğünüz sahnelerde gerim gerim geriliyorsunuz.
Filmin olumsuz yanlarını (da) ele alanların bile yapımı ülkemizde yapılmış en tutarlı, etkileyici ve başarılı çalışmalardan biri olarak değerlendirdiğini ve izlenmesini tavsiye ettiklerini de ekleyelim. Bence de bu filmi izleyin.
Ben yıllar önce izlemiştim, yazarken canım çekti, tekrar izleyeceğim. Bu film izlenmeye de, tekrar izlenmeye de değer. Bazı sahnelerde küfür etmeniz hiç ayıp olmaz, edilmeyecek gibi değil. Filme değil; izlediğiniz şeylere ve bunların gerçekten olmuş olmasının korkunçluğuna.
Devrim Arabaları’nın oyuncu kadrosu şu isimlerden oluşuyor: Uğur Polat, Altan Erkekli, Haluk Bilginer, Onur Ünsal, Vahide Gördüm, Selçuk Yöntem, Serhat Tutumluer, Taner Birsel, Levent Can, Turgay Tanülkü ve Ali Düşenkalkar. Filmin müzikleri Demir Demirkan tarafından hazırlanmış.
