Size defalarca gezsem de sıkılmayacağımı düşündüğüm bir yerden söz etmek istiyorum bugün: İçi çok özel anılarla dolu olan Barış Manço Evi. Resmi ve dini bayramlar ve Pazartesi günleri dışında her gün 09.00 ile 17.00 saatleri arasında gezilebilen bu ev Kadıköy’de sessiz, sakin bir sokakta bulunuyor. Mr. Dawson Köşkü veya Whittall Köşkü olarak da anılan evin o odasından bu odasına gezerken zamanın nasıl geçtiğini anlamıyorsunuz.
Bugünün Barış Manço Müzesi 1895 ile 1900 yılları arasında Mr. Dawson tarafından yaptırılmış. O dönemlerde Moda’da yaşayan levantenlerden biri olan Mr Dawson biri kendisi, biri oğlu için olmak üzere birbirinin tıpatıp aynısı olan 2 köşk yaptırmış. Oğlunun köşkü satılıp 1 kere daha el değiştirdikten sonra 1967 yılında apartman yapılmak üzere yıkılmış. Mr. Dawson da kendi köşkünü 1930 yılında Alman bir aileye satmış. Sonraki yıllarda defalarca el değiştiren evi Barış Manço 1984’de, Whittall ailesinin son temsilcilerinden almış. Ve aslına uygun bir şekilde yaptırarak binanın tarihi özelliğini sürdürmesini sağlamış.
Evi yaptıranlar İngiliz olunca evin tarzı da Victorian üslupta oluyor. Dış cephesi tuğla ve kilit taşları ile kaplı olan binanın balkonları zamanın özelliğini yansıtarak çift kanatlı ferforje ile süslenmiş.
Önce Manço’nun 34 BM 777 plakalı arabası ile tanışıyoruz. Camekanla kapatılmış garajda duran araç her an binip gidebilirmişsiniz hissi veriyor. Sonra evin bakımlı ve kendine özgü mimarisi dikkat çekiyor. Gerçekten Barış Manço’nun adına yakışan çok güzel bir ev. Sanatçının hayatına dair her şeyin sergilenmesine izin veren Manço ailesine teşekkür etmek isterim. Orası ailenin birlikte yaşadıkları, antikalar ve anıların saklı olduğu bir mabed gibi. Dolaşırken çok etkileniyorum, bu gezi hiç bitmesin istiyorum.
Köşkün 2 kanatlı bahçe kapısının bir tarafında Barış Manço heykeli, diğer tarafında Adam Olacak programından yola çıkarak hazırlanmış çocuk figürleri var. Giriş merdivenlerinin yanında, şarkılarından birine konu olan bir eşek heykeli yer alıyor. Köşkün bahçesinde yine Barış Manço’nun şarkılarından birini çağrıştıran domates, biber, patlıcan maketleri bulunuyor.
Köşkün giriş kısmında Afyon mermerinden yapılma küçük bir antre size hoşgeldiniz diyor. Bu antre salon ve yemek odasını birbirinden ayırarak evin ana özelliğini ortaya çıkarıyor.
Giriş kapısının hemen karşısında Venüs heykelini görebilirsiniz. Sağ taraftaki salona girdiğinizde birkaç camekan içinde sergilenen kıyafetleri dikkatinizi çekiyor. Duvar nişlerinin içinde 1800’lerin sonuyla 1900’lerin başına ait çok değerli cam eserler sergileniyor.
Daha sonra karşımıza Avusturya’dan alıp getirdiği Steinway marka kuyruklu piyanosu çıkıyor. Manço bestelerini bu piyanoda yapmış. Piyanonun başında bir heykeli bulunuyor.
Salona devam ettiğinizde bir vitrinin içindeki çok değerli çay takımını görüyorsunuz. Ayrıca özel bir tarzı olan bir çalışma masası, salon takımı, orijinal bir sehpa, duvarda ayna ve değerli resimler var. Sanatçıya dünyanın farklı yerlerinden verilen ödüller de bu salonda yer alıyor.
Salonun karşısında yemek odası bulunuyor. Burada girişte antika maundan yapılmış İngiliz tarzı bir masa ve 12 kollu Fransız avize yer alıyor. Masanın üzerinde dikkatimizi çeken bir ayrıntı ise Barış Manço’nun vefat ettiği tarih olan 31 Ocak 1999 gecesi masanın köşesine bıraktığı ajandası, cep telefonu ve araba anahtarının hala orada duruyor olması. Ajandada kendi el yazısı ile yazmış olduğu programları var. Barış Manço Evi her yanı hatıralarla, yaşanmışlıklarla dolu bir yer zaten.
Bu odada sömenye denilen, haftanın her günü için kullanılacak eşyaların ayrı ayrı yerleştirildiği 7 katlı bir dolap ve onun yanında duvara bitişik konumda İngiliz tarzı bir büfe bulunuyor. Ayrıca Barış Manço’nun çeşitli ülkelerden aldığı çok değerli cam eşyaları görüyorsunuz ki hepsi antika.
Sanatçının kıyafetlerinin özel bölmelerde sergilendiği kısmı gezdikten sonra merdiven boşluğuna geçiyoruz. Dikkatimizi çeken bir detay da duvarlarda bestelediği şarkıların notalarının yer alması. Bütün evin merdiven basamakları piyano tuşu şeklinde yapılmış. Her basamakta bir tuş var.
Sonra alt kata iniyoruz. Barış Manço’nun burada yaşadığı zamanlarda kiler ve çamaşırlık olarak kullanılan bu bölüm daha sonra büroya dönüştürülmüş. Bu katta ayrıca çok ilgimi çeken Şövalye Odası bulunmakta. Şövalye Odası Barış Manço’nun, yanındaki oda da Lale Manço’nun odasıymış. Bu oda şu an yönetim ofisi olarak kullanılıyor. Bu katta, antrede sanatçının Belçika’dan almış olduğu şövalyelik unvanı, mendilleri ve kendisine hediye verilen kırbaçlar görülüyor. Ayrıca çalışma masası, heykeli ve resim yaparken kullandığı boyalar da burada.
Şu anda yönetim odası olan yerde Manço’nun sanat hayatını en ayrıntılı şekilde anlatan bir arşiv bulunmakta. Ziyarete kapalı olan bu odanın karşı kısmında sanatçının eski bir kapıdan yaptırdığı taht bulunuyor. Evdeki hemen bütün eşyaların üzerinde yazılı olan lütfen oturmayın veya dokunmayın notu burada da mevcut. Hatta gezimiz sırasında bu konuda sık sık anons yapıldı.
Kışlık bahçe kısmına geçiyoruz. Burada da çok güzel objeler ve detaylar bulunuyor. Aile, evin yapısına uygun bir şekilde yapılmış olan bu bölüme limonluk demiş. Kış bahçesinin girişinde bir masa ve sırt kısımları nota işaretleri şeklinde tasarlanmış sandalyeler var. Kurtalan Ekspres grubu üyelerinin ellerinde müzik aletleri olan heykelleri de burada.
Ayrıca ‘Halil İbrahim Sofrası’ adlı şarkının klibinde kullandığı tencere sergileniyor. Bu tencere sanatçının kız kardeşinin çeyizinden alınmış. Burada Güney Ekspresinin tabelasını da görebilirsiniz. 18 Temmuz 1978 de evlenen Manço çifti aynı gün balayı niyetine Ankara televizyonuna çekime gitmişler. Yolculuğu da Kurtalan’a giden Güney Ekspresiyle yapmışlar. Tabela o eksprese ait.
Yazlık bahçe kısmında ise plak biçimindeki masalar dikkatimi çekti. Bu masaların sandalyeleri de nota şeklindeydi. Burada bir Gramofon Bar bulunmakta. Bu barın arka kısmında bulunan mutfak eşyaları evin orijinal eşyalarıymış. Manço çiftinin birbirine ilk Sevgililer Günü’nde aldığı fincan takımı da burada bulunuyor. Bir de Adam Olacak Çocuk programına ithafen yapılan kartondan bir maket var. Maketin karşısındaki boşluğa kafanızı koyduğunuzda bu programa katılmışsınız gibi bir görünüm oluşuyor.
Yazlık bahçede Barış Manço’nun birlikte çalıştığı ve müzik yaptığı gruplara ait orijinal duvar afişleri bulunuyor. Bu arada, Baba Bizi Eversene filminde Meral Zeren le oynadığı filmin afişi de var. Sanatçının şarkıları yerel sanatçılar tarafından Yunanca, Arapça, Japonca, Fransızca, İbranice, Farsça, Kürtçe, İngilizce, Flemenkçe ve Bulgarca diline çevrilerek seslendirilmiş.
Buradan birinci kata çıkıyoruz. Merdivenin yanında seramiklerle dekore edilmiş siyah renkli ebeveyn banyosu bulunuyor. Banyodan sağa doğru devam ettiğinizde küçük koridor sizi Manço çiftinin yatak odasına ve misafir odasına götürüyor. Bu kısımda ilgimi çok çeken eşyalardan biri olan bateri şeklindeki büfede sanatçıya ait, üstünden eksik etmediği kemer, kolye ve yüzükler sergileniyor. Koltukta oturan heykel size bir an canlıymış gibi geliyor.
Burası yine antika eşyalarla dolu bir bölüm. Yatak odasında karyola, tuvalet masası, sandalyesi ve gardıroptan oluşan bir takım yer almakta. Dönemini en iyi şekilde yansıtan özel tasarım avizeler de dikkat çekiyor. Burada da sanatçıya ait özel kıyafetler görüyoruz. Çiftin günlük yaşamlarında kullandığı giysiler kıyafet odasında sergilenmekte olsa da bizim ziyaretimizde bu bölüm kapalıydı. Yerdeki halı dikkatimi çekti. Özel bir halıydı ve üzerinde yazanı tam olarak okuyamasam da fotoğrafını çekmeyi başardım.
Bir üst kata geçiyoruz. Duvarlarda sanatçının eserlerinin notaları var. Buradan Doğukan Manço’nun odasına giriyoruz. Odanın duvarlarında Barış Manço’nun tablo ve grafik çalışmaları yer alıyor. Kendisinin Belçika Kraliyet Akademisi’nde resim ve grafik eğitimi almış olduğunu öğreniyoruz. Ayrıca okuldan birincilikle mezun olduğunu gösteren belge var ve kendisine ait takılar sergileniyor.
Diğer oda ise Batıkan Manço’nun odası. Burası Adam Olacak Çocuk odası olarak hazırlanmış. Odaya girdiğinizde birden bu programın yapıldığı döneme gidiyorsunuz sanki. İçerideki kamera bu program çekiminde kullanılan kameralardan biri. Programı tekrardan seyredebileceğiniz bu anlamlı mekanın duvarında programlarında giydiği komik desenli yelekler sergileniyor.
Bu katta 7’den 77’ye programına ait orijinal Beta kasetleri de görüyoruz. Bunları görünce arkadaşlarımla vay, ne günlerdi demeden edemiyoruz. İlk çıktığında ne kadar büyük bir olaydı video ve kasetler. O zamanlar kaset kiralanır, akşamları ve hafta sonları seyredilirdi. Hatta film seyretmek yüzünden evin işini yapamayan kadınlar duymuştum.
Aynı katta sanatçının kişisel eşyaları da sergilenmekte. Seyahat ettiği ülkelerin resimleri, pasaport, uçuş kartları ve ayrıca eski yapraklı nüfus cüzdanı bulunuyor. Bu nüfus cüzdanını görünce ne günlerdi demekten kendinizi alamıyorsunuz. Kendi el yazısı ile yazdığı yazılar, gözlüğü, fotoğraf makinesi koleksiyonundan bazı parçalar ve duvarda Adam Olacak Çocuk programında kullandığı esprili kravatlar var.
İstemesek de maalesef gezinin sonuna geliyoruz. Akşam kapanma saati geldiği için anons başlıyor. Bir gezimiz daha sona eriyor.
Hafta sonu olduğu için köşk çok kalabalıktı, onun için rahat fotoğraf çekme şansım olmadı, ayrıca her şeyi rahat rahat inceleyemedim. Başka bir zaman tekrar gelip bir önceki gözden kaçırdığım detayları yakalarım diyorum.
Evle ilgili pek bilmediğimiz bir detayı araştırmam sonucu öğreniyorum. Aslında evin bu hale gelmesi çok zor olmuş. Aile çok zor günler geçirmiş.
Bu konuda Lale Manço nun bir röpörtajını okudum. Röportajda Barış Manço’nun 40 yıl süren sanat hayatı boyunca yaptığı şarkılardan oluşan Mançoloji isimli son albümünün müzikseverlere ulaştığını da, en büyük hayalinin gerçekleştiğini de göremediğini söylüyor. Bu hayal adresini 90’lı yıllarda yaptığı bir televizyon programında her zaman Barış Manço Moda 81300 olarak belirttiği evinin müze olmasıymış. Lale Manço eşinin müzik çalışmaları dışında en büyük zevkinin antika toplamak olduğunu, yaptığı gezilerden asla eli boş dönmediğini de ifade ediyor. Barış Manço gittiği her yerde antikacıları ve bit pazarlarını dolaşır; vazo, biblo, resim, ayna, heykel gibi eşyalar, hatta bazen araba alıp gelirmiş. Aldığı eşyaları evde uzun uzun incelemekten, bazen dostlarını çağırıp bu konuda onlarla konuşmaktan büyük zevk alırmış.
Zamanla neden bunları beni sevenlerimle paylaşmayayım diye düşünmeye başlamış. Hayatının 18 yılını geçirdiği, bestelerini yaptığı, dostlarını ağırladığı bu evin müze olmasını çok istiyormuş. Ama bu hayalini gerçekleştiremeden aramızdan ayrıldı maalesef.
Lale Manço bir yandan da Barış Manço’nun ömrünün bazı şeyleri görmeye yetmemesine sevindiğini söylemiş. Sanatçının vefatından sonra çok kötü olaylar yaşamışlar çünkü. Çok sevdiği arabaları ve evi kefil olduğu bir şirketin borçları yüzünden haciz yoluyla satılmış.
Barış Manço hayata veda ettiğinde ailenin en önce istediği şey köşkün müze olmasıymış. Başlarına geleceklerden haberleri yokmuş tabii. Lale Manço bütün çabalarına rağmen başaramadıklarını, Manço’nun mirasının birileri tarafından yağmalandığını hissettiklerini ifade etmiş. Her şeyle beraber 81300 Moda da satılmış.
Banka köşkü yıkıp yerine saray benzeri bir bina yapmak istemiş ama müteahhide satamamış. Kültür Bakanlığı’nın buraya ayıracak bir bütçesi yokmuş. Banka, İstanbul Valiliğine’de sorulduğunu ama yeterli kaynak olmadığı cevabının alındığını söylemiş. Lale Manço bunun gerçekten böyle olup olmadığını bilmediğini söylüyor.
Bir türlü bulunamayan kaynak, sonunda, zamanın Kadıköy Belediye Başkanı tarafından bulunmuş. Başta Kadıköy Belediye Başkanı Selami Öztürk, Sunay Akın, Ayhan Doğan ve belediye çalışanları sayesinde, aylarca süren zorlu çalışmalar sonunda 81300 Moda sevenleri ile buluşturulmuş.
Lale Manço Barış Manço’nun rüyasının gerçekleştiğini bildiğine, ziyaretine gelenleri izlediğine inanıyor.
Evden çıkıyoruz. Dönüş yolunda gözüme bu semti tekrar gezme isteği duymama yol açacak pek çok detay çarpıyor. Umarım çok zaman geçmeden buralara tekrar gelirim.
Yazarın Önerisi: Her yaş grubundan insanın keyifle gezip zevk alabileceği çok eğlenceli bir müze Barış Manço Evi. İçinde tabii ki Barış Mançonun şarkıları çalıyor. Fırsatınız olursa gezmenizi tavsiye ederim.
