2005 yılından bu yana Kocaeli ilçelerinde hizmet veren, şubeleri ile kurs branşlarını içinde bulunduğumuz yıla kadar çokça arttıran ve ilerleten KOMEK (Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Meslek Eğitim Kursları); özellikle çalışmayan, emekli ya da iş dışında alan yaratmak isteyen kadınların ilgisini çekmekte. El sanatları, enstrüman, güzel sanatlar gibi branşların yanında; muhasebe, yabancı dil, bilgisayar eğitimi, web tasarımı, pastacılık gibi mesleki branşları da bulunmaktadır. KOMEK kursları ilgilendiğiniz alanda uzmanlaşmanızı sağlarken, verdiği sertifikalar ile meslek olarak icra etme imkânı da sağlıyor.
Kursların listesi çok uzun, ancak bazıları var ki özellikle boş zamanını değerlendirmek isteyen kişiler tarafından çok daha fazla tercih ediliyor. Çünkü bu branşlar aynı zamanda hobi niteliği taşıyor. Hobi çeşitleri nelerdir diye soruyorsanız, el sanatları ile ilgili hazırladığımız bu yazımız tam size göre.
Not: Kurs isimleri, müfredatları ve ilçelerdeki mevcutluk durumu değişiklik gösterebilir. KOMEK içerisinde daha fazla meslek ve hobi branşı vardır. Bu yazının amacı en çok merak edilen kurslar hakkında bilgi vermektir. Daha fazla bilgi için lütfen resmi web sitesini ziyaret ediniz. (Komek.org)
Hat Sanatı
Kelime kökeni çizgi demektir. Hat sanatı çizgi ve harflerin belli bir ahenk içinde desen ya da amorf bir form içerisinde tasvir edilmesiyle ortaya çıkar. Hat sanatını icra eden kişilere hattat denir. Yapımında kullanılan malzemeler hokka, kâğıt, kalem ve mürekkeptir. Kalemler kamış olarak da adlandırılır. Çizgilerin türlerine göre çeşitli uçları vardır. Kâğıtları hangi hamurdan yapılırsa yapılsın öncelikle madeni ve nebati boyalarla boyanır, sonrasında da mürekkebin dağılmasını engellemek için ahar isimli madde ile mühürlenir. Hat sanatına uygun hazır mürekkepler kullanıldığı gibi geleneğine uygun is ve Arap zamkının dövülmesiyle oluşan malzeme de kullanılabilir. Doğal karışımlarla elde edilen mürekkepler daha akıcıdır. Cam ve seramik hokkalar hat için çok uygundur. Kamışın ucunun hokkanın dibine vurmaması için mutlaka ham ipek konur. Bu malzemeye lıka denir. Ustalık seviyesinde Osmanlıca bilmeye kadar bilgi içeren hat sanatı eğitimi kurs merkezlerinde başlangıç seviyesinde temel eğitim vermektedir.
Tezhip Sanatı
Tezhip Arapça’da altın anlamına gelen “zeheb” kelimesinden türemiştir. Altınlamak, altınla bezemek anlamına gelmektedir. Kökeni Uygur Türklerine kadar dayanmaktadır. Osmanlı’ da Kur’an ayetleri ve ferman gibi levhaların değeri ve önemini belirtmek için icra edilen zanaatlardandı. Münhani, klasik tezhip, Şukufe, saz yolu, zerefşan ve halkar tezhip tekniklerindendir. Müzehhip tezhip sanatçısına verilen addır. Malzemelerini hazırlamak oldukça meşakkatlidir. Ancak bugün bu zanaatı icra etmeyi kolaylaştıracak varak tabakaları ve sentetik boyalar mevcuttur. Kurslarda tezhip sanatı eğitimi bu kırtasiye ürünleri ile sağlanır. Ustalık seviyesinde dövülerek varak tabakası haline getirilen altın önce su içinde inceltilir, sonrasında ise jelatinli malzeme ile karıştırılıp kıvam alır. Boyalarda ise toprak ve kök boyaları tercih edilir. Müzehhip ilk işlem olarak icra edeceği deseni bir kâğıda çizip, altına çinko bi levha koyduktan sonra desen üzerinde ince delikler açar. Delikleme işlemi bitince asıl bezeme işlemi yapılacak kâğıt hazırlanır. Delikli kâğıt bunun üzerine getirilip kömüre benzer siyah yapışkanlı bir malzeme en üsttekine sürülür. Deliklerden geçen malzeme alttaki temiz kâğıtta desenin muntazam bir şekilde ortaya çıkmasını sağlar. Altın ve boya ile desen doldurulup işlem tamamlanır.
Çini Sanatı
Seramiğin bir dalı olan çini sanatı daha çok yüzey üzerine lale, karanfil ve kendisine has desenlerin bezenmesiyle bilinir. Genellikle vazo, tabak gibi kullanım eşyaları ile mimari yapıların süslemelerinde kullanılır. Çok köklü bir geçmişi olan çininin bugün bildiğimiz hali Selçuklu’ da başlarken, en görkemli çağını Osmanlı’da yaşamıştır. İznik, döneminin önemli çini üretim merkezlerindendir. Osmanlı ve Selçuklu’ nun geniş sınırları dolayısıyla birçok üslupta karşımıza çıkmıştır. Haliç işi, Milet işi, Hatayî, Şam, Saz, Babanakkaş üslupları bunlardan bazılarıdır. Genellikle pişmiş seramik üzerine uygulanan oksitli çini boyaları ile desenler çizilir ve boyanır. Üzerine ikinci fırınlama öncesi sürülen şeffaf sır ile desenler camsı bir görünüm altına sabitlenir. Bu yöntem en dayanıklı ve berrak sonuçlar vermesine rağmen birçok zanaatkâr sır üstü uygulamayı da tercih edebilir. Bu yöntemde de sırlı pişirim sonrası işleme uygun boyalarla desen çizilir. Ancak boyanın sabitlenmesi için üçüncü bir fırınlama gerekir. Çininin her aşamasının fırınlaması farklı ısı aralıklarındadır. İçerisinde bezemenin nakşedilmesi kadar seramiğin şekillendirilmesi, boyaların fırınlanma öncesi ve sonrasında renk farkı oluşturması da çiniyi zorlaştıran aşamalardandır. Ancak günümüzde endüstriyelleşme ile birlikte birçok malzeme hazır olarak üretilmektedir. Bu sebeple çini sanatı eğitimi daha kolay hale getirmiştir.
Ebru Sanatı
Bulut gibi, bulut anlamına gelen farsça kökenli kelime bu sanat dalına su üzerinde resim yapılmasından dolayı verilmiştir. Tarihçesi hakkında kesin bilgiler yoktur. Ancak ilk olarak 13 – 14 yüzyılları arasında İran’ın doğusunda, İpek Yolu üzerinde rastlandığı kabul edilmektedir. Sergilenen en eski tarihli ebru icraatı 1447 tarihlidir ve Topkapı Sarayı’ndadır. İpek Yolu üzerinden doğudan batıya doğru yayılmıştır. Kitap ciltlerini süslemede kullanılır. Ebruda kullanılan malzemeler içinde biz, tekne, kitre, kağıt, kök boyalar, öd ve fırça bulunmaktadır.
Başlangıçta teknemiz hazırlanır ve içine karışım dökülür. Tekne içerisinde sadece su varmış gibi gözükür. Ancak büyük çoğunluğunu kitre denilen zamk oluşturmaktadır. Saf su çok hareketli olduğu için yoğunlaşması kitre ile sağlanır. Ebru ustaları kendi kitrelerini kendileri hazırlar. Boya hazırlama kök boyaların ezilip, su ile çamursu bir hale getirilip, son olarak öd ile kıvam kazanmasıyla yapılır. Öd aynı zamanda boyanın kitre üzerine sabitlenmesini sağlar. Hazırlanan boya fırça yardımıyla su üzerine dağıtılır. Desenler biz yardımıyla sıçrayan boyaya şekil vermekle oluşur. Desenimizin tamamlandığını düşündüğümüzde suda kolay kırışmayan, gramajı yüksek bir kâğıdı teknenin içine kabarcık olmayacak şekilde yerleştiririz. Biraz beklettikten sonra teknenin kenarından fazla suyu süzecek şekilde kâğıdı sıyırarak çekeriz. Ayrı bir yerde kurumaya bırakırız. Organik malzemelerden oluştuğu için zor gözüken ebru sanatı eğitimi, kırtasiyelerden elde edebileceğiniz ebru kitleri veya ebru setleriyle çok kolay bir hale gelmektedir. Yukarda saydığımız her malzemeyi içerisinde bulunan setler kalitelerine göre değişkenlik göstermektedir. İyi bir sonuç almak için uygun markayı araştırmanızı tavsiye ederiz.
Kat-ı Sanatı:
Kâğıt veya deri oyma sanatına denir. Genellikle ciltleme işlemlerinde kullanılır. İki türü vardır. Oyulan kısmın içinin boş bırakılması dişi oyma, oyulan kısmın başka bir parça üzerine yapıştırılması da erkek oyma olarak anılır. Arapça ’da “kesme” anlamına gelen kat kelimesinden türetilmiştir. En eski örnekleri 14.yüzyıla kadar deriden, 15.yüzyılda sonra ise kâğıttan olarak gözlemlenmiştir. İran kökenli olmasına rağmen en parlak dönemlerini 16.yüzyıldan sonra Osmanlı da yaşamıştır. 17. Yüzyıldan sonra oryantalizm akımının da etkisiyle Avrupa’ya yayılmış ve dünya ya mal olmuş bir sanat haline dönüşmüştür. Kâğıt malzemesi kullanıldığında orta kalınlıkta olan mühreli, ebrulu, renkli, aharlı kâğıtlar kullanılır. Yapıştırmada nişasta, kesmede makas ve kalemtıraş kullanılır. İnce kesimlerde ustalar tarafından kullanılan malzemenin adı nevregen olarak geçer. Kalemtıraş ise kretuar benzeri bir alettir. Ucu çok incedir. Köreldiği takdirde zımpara ile eski keskinliğine kavuşturulabilir. Oyulacak desen hazırlandıktan sonra farklı renklerdeki 8 kâğıt muhallebi haline getirilmiş nişasta ile üst üste konularak yapıştırılır. En alttaki kâğıt gerilmesi için tamamen levhaya yapıştırılır. Hazırlanan desen dikkatlice kesilerek ayrılır. Elde edilen dişi ve erkek parçalar soğuk suya atılır. Daha sonra birbirinden ayrılan parçalar kurumaya bırakılır. Deforme yerleri bir makas yardımıyla düzeltilir. Kuruduktan sonra elde edilen desenler boş bir defter arasında konur. Hazır olduklarında yine nişasta yardımıyla düzenlenip yapıştırılırlar. İnce bir el ayarı gerektiren kat-ı sanatı ayrıca bolca sabır gerektirmektedir. Ancak sonunda çıkan eserler sabrınıza değecek niteliktedir.
Resim
Şimdiye kadar saydığımız kurs branşlarını geleneksel el sanatları kapsamaktaydı. Resim ise başlı başına çok geniş alanı kapsayan bir sanat dalıdır. Kurs müfredatlarına göre resim temel olarak karakalem eğitimi ile başlar. Çizgi çizimi, şekiller, perspektif, natürmort, figür ve portre çizimi, ton, ışık gölge, açık koyu ilişkiler, kompozisyon kurma ilk konulardan bazılarıdır. Temel çizim tekniği sağlamlaştıktan sonra boya kullanımına başlanabilir. Kimi kurs belli bir malzeme üzerinden giderken, kimi de her boya çeşidini gösterip uzmanlaşma alanını öğrenciye bırakır. Guaj boya, yağlı boya, kuru-yağlı pastel boya, suluboya resim kursunda tekniklerini öğrenebileceğiniz boyalardandır. Kurslar genellikle yukarıda bahsettiğimiz temel eğitimi verdikten sonra ünlü ya da amatör eserlerin kopyalanması üzerinden devam eder. Kopya etmek, profesyonel adıyla röprodüksiyon, resim tekniğinizi ilerletmek açısından çok önemli bir yöntemdir.
Kurslarda genellikle çabuk ilerleme adına kareleme yöntemi kullanılmaktadır. Tualinize aktarmak istediğiniz resim eşit karelere bölünür. Eğer resminizi büyütmek istiyorsanız bir üstü oranla çarparak; küçültmek istiyorsanız bir altı bir orana bölerek işleminizi tamamlayabilirsiniz. Yani, 10x10cm büyüklüğünde bir resmi 2cm lik karelere böldüğünüzde; 2 katı oranında büyütmek için 2 ile çarparsanız. Küçültmek için de 2 ye bölersiniz. Büyük haliyle resminiz 20×20 / 4cmlik kareler; küçük hali ile de 5x5cm / 1cm lik kareler haline gelir. Bu yöntem karelerinizde sapma olmadığı takdirde faydalı bir yöntem. Ancak sürekli kopya etmek istemiyorsanız, kendinize özgü resimler üretmek istiyorsanız kesinlikle karakalem eğitimine ağırlık vermeniz gerekiyor. Kalemle ölçü alarak yapacağınız resimlerde hem kendinize özgü bir desen tarzı ortaya çıkar, hem de sağlam bir çizimle boya uygulaması daha kolay olur. Resim sanatı eğitimi küçük kırtasiyelerden bile temin edebileceğiniz malzemelerle diğer branşlara göre daha kolay icra edilebilir.
