İnsanlar olarak her zaman gökkuşağının peşinde koşuyoruz. Bir şeyler istiyoruz; baharın gelmesini, daha iyi bir iş bulmayı ya da daha güzel bir evde oturmayı mesela, ama bir şeye ulaştıktan bir süre sonra farklı şeyler istemeye başlıyoruz. Koşullarımıza uyum sağlıyoruz, zamanla bizim için normal hale geliyorlar ve daha fazlasının peşine düşüyoruz. Hep daha mutlu bir hayat istiyoruz.
İstediğimiz bir şeyi elde etmemizden sonra bunun başlangıçta verdiği tatminin ve coşkunun azalması, yeni ve farklı koşulların normal şeyler haline gelmesi hedonik adaptasyon olarak adlandırılıyor. Bu durum başlangıçta yıkıcı bir etkisi olan olaylar için de geçerli. Bunlar zaman içinde bize başımıza geldiği ilk zamanlara göre daha az üzüntü vermeye başlıyorlar.
Çok çalışıyoruz, çünkü daha fazlasını istiyoruz. Daha fazlasını elde ediyoruz ve hedefin parlak rengi bir süre sonra solmaya başlıyor. Bu sefer ondan da daha fazlası için çaba göstermeye başlıyoruz. Bu hep böyle devam ediyor. Daha mutlu bir hayat için koyduğumuz hedefler biz onlara ulaştıkça değişiyor.
Daha büyük ve daha iyi şeyler elde etmenin kalıcı, sürekli bir mutluluğa yol açmadığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Peki, bu durumda mutlu olmak için ne yapmak gerekiyor?
Mutlu Bir Yaşam Bir Hedef Değil, Bir Yolculuktur
Harvard öğretim görevlisi Tal Ben – Shahar, Happier (Daha Mutlu) isimli kitabında hedonik uyum kavramının bir sonucu olan “Varış noktası yanılgısı” durumunu tanımlamıştır. Bu, değerli bir varış noktasına ulaşmanın sürekli bir mutluluk sağlayabileceği yanılgısıdır.
İş yerinde daha iyi bir konuma geldikten veya yeni bir araba ya da televizyon aldıktan sonra ilk başlarda kendimizi çok iyi, çok mutlu hissederiz. Bir süre sonra bu mutluluk hissi azalmaya başlar. Çok istediğiniz bir şeyi elde edince kısa bir süre kendinizi bulutların üstünde hissedersiniz ama bir zaman sonra neredeyse aynı noktaya geri dönersiniz.
1970’li yıllarda yapılan bir çalışmada araştırmacılar iki farklı grubun mutluluk seviyelerini incelediler. Bir grup piyangoda iyi bir ikramiye kazananlardan, diğeri kaza mağdurlarından oluşuyordu. Çalışmanın sonucunda ikramiye kazanmanın coşkusu ve kazanın şoku atlatıldıktan sonra her iki grubun da orijinal mutluluk seviyelerine geri döndüğü tespit edildi. Biri olumlu, biri olumsuz olan bu durumların uzun vadede insanların mutluluğu üzerinde kayda değer bir etkisi olmamıştı.
(Ki bu bana oldukça enteresan görünüyor. İnsanın eline büyük bir para geçmesinden bir süre sonra bundan dolayı ömür boyunca mutlu olmamasını anlıyorum – fakat mesela vücudunda ağır bir hasara yol açan bir kazadan sonra eski haline dönmesini mümkün göremiyorum. Fakat öte yandan büyük bir yıkımdan sonra hayatını yeniden ve güzel bir biçimde inşa eden, bazı başarılara imza atan insanlar da var dünyada. Bu belki kişilikle, hayata bakış açısıyla ve sahip olunan yaşama gücüyle ilgili bir şeydir.)
Piyangoda kazanınca da mutlu olmayacaksak, nasıl olacak bu işler? Ben – Shahar insanları mutlu eden şeyin belirli bir varış noktasına ulaşmak olmadığını, varış yerine doğru yapılan yolculuğu takdir etmeyi öğrenmek gerektiğini iddia ediyor.
Kalıcı bir mutluluk için değerli bulduğumuz bir hedefe doğru seyahat etmekten keyif almamız gerekir. (Bu duyguyu tanıyorum işte – insanı gerçekten mutlu ediyor.) Mutluluk sadece dağın zirvesine çıkmakla ilgili değildir, ayrıca dağın etrafında amaçsızca dolaşmakla da ilgilidir. Mutluluk, zirveye tırmanma deneyimidir.
Bu açıdan bakıldığında hırslı olmak kötü bir şey değildir – hatta iyidir bile. İnsanlar daha fazlasını istemeselerdi modern insanın elektrik ve temiz su gibi gereksinimleri karşılanamazdı. Modern tıbbın, teknolojinin ve sanatın hayatımıza kattığı şeylere ulaşamazdık. Belki hala mağaralarda yaşıyor olurduk.
Sorun, bitmeyen büyüme ve satın alma isteğinin mutluluk arayışımızı engellemesine izin vermemizle ilgilidir. Mutluluk hırsı ve ilerleme, daha iyi bir noktaya varma hırsı bir arada olabilir – ama sadece dengede oldukları zaman. Dikkatli olmazsanız, ilerleme hırsı mutlu olmanıza engel olabilir.
“Modern yaşam biçiminin en büyük bedellerinden biri kültürel dolandırıcılıktır; yani ekonomiye hizmet eden, ama sosyal gerçeklikleri yansıtmayan ve psikolojik ihtiyaçları karşılamayan ‘İyi yaşam’ imajları ve idealleri.” (Richard Eckersley)
Hepimizin hayatlarımız için farklı vizyonları, arzuları ve tercihleri var. Kimse başkalarını mutlu etmenin herkes için geçerli bir yolunu bulduğunu iddia edemez. Fakat yıllar boyunca yapılan bilimsel araştırmalar bazı şeylerin çoğumuzun mutlu olmasına yardımcı olduğunu göstermiştir.
Mutlu Bir Hayat Sürmenin Yolları
Amherst Üniversitesi profesörü Catherine A. Sanderson’ın New Orleans’daki bir konferansta onlarca yıl süren bilimsel araştırmalara göre daha mutlu bir hayat yaşamak için aşağıdaki tavsiyeleri dikkat etmek gerektiğini ifade etmiştir.
1.Günlük Rutininizde Küçük Değişiklikler Yapın
Daha fazla uyuyun, egzersiz yapmaya, meditasyona başlayın ya da doğada daha fazla zaman geçirmeye başlayın.
2.Daha Fazla Kitap Okuyun
Öğrenmek, anlamak, gelişmek, bakış açınızı genişletmek, aklınızı günlük yaşamın sıkıntılarından uzaklaştırmak için kitaplar okuyun. Araştırmalar hayatı boyunca bir şeyler öğrenmeye çalışanların daha sağlıklı ve uzun ömürlü olduklarını gösteriyor. Kitap okumak zaman alan ve insanı oyalayan bir etkinlik olarak kendinizi daha meşgul, daha dolu hissetmenizi de sağlar.
3.Kişisel ve Profesyonel Hayatınızda Sizin İçin En İyi Konumu ve Kişileri Bulmaya Çalışın
Yaptığınız işleri ve birlikte olduğunuz insanları sevdiğiniz takdirde kişisel mutluluğa ve profesyonel başarıya ulaşma ihtimaliniz daha yüksek olur. Sizin için en mükemmel olan işleri ve etkinlikleri bulup uygulamaya, sizi en iyi tamamlayan, yanında iyi ve verimli bir şekilde zaman geçirdiğiniz kişilerle beraber olmaya çalışın.
4.Sahip Olduğunuz İyi Şeyler İçin Minnettar Olun
Daha fazla şükran duygusu kazanmak için yapabileceğiniz iki şey var: Öncelikle şükretmeniz gereken şeyleri yazacağınız bir günlük tutun. İkincisi, geçmişte hayatınız üzerinde önemli etkisi olan birine bir “Şükran ziyareti” yapın ve o kişiye duygularınızı anlatın.
5.Daha Fazla Gülümseyin – Keyifli Olmasanız Bile
Basit bir gülümsemenin beyninizi daha mutlu bir duruma getirebileceğini gösteren araştırmalar var. Büyük bir trajedinin, ciddi bir sıkıntının içindeyken gülmek mümkün olmayabilir ama gün içinde biraz daha çok gülmeyi başarabilirsiniz, değil mi?
6.Anların Tadını Çıkarın
Güneşli, güzel bir gün, sahildeki kayaların üstünde yürümek, denize taş atmak, çöpü karıştıran kediyi izlemek…hayatın böyle küçük, keyifli anlarından tat almak bize özellikle stresli ve acılı dönemlerde sahip olduğumuz şeyler için minnettarlık duymayı ve şükretmeyi öğretir.
7.Rastgele İyi Şeyler Yapın
Topluma faydalı bir etkinlikte görev alın, bir hayır işi yapın, bir sebeple, mesela hasta olduğu için bunu yapamayan birinin alışverişini yapın, birine küçük bir hediye alın. Birçok bilimsel araştırma, başkaları için iyi şeyler yaparak kendinize de faydalı olabileceğinizi gösteriyor.
8.Nesneler, Eşyalar Yerine Tecrübeler İçin Para Harcayın
Araştırmalar yeni bir araba, mutfak aleti ya da elbise almanın sağladığı mutluluğun geçici olduğunu gösteriyor, hatta bazen yaptığınız alışverişten pişman olabiliyorsunuz. Öte yandan, bir müzik veya yabancı dil kursuna başlamak ya da seyahat etmek daha büyük mutluluklara yol açıyor. Bu türden deneyimler içimizde bir nevi mutluluk kalıntısı bırakıyor ve çoğu zaman onlarla ilgili anılarımız zaman içinde daha olumlu hale geliyor.
9.Hayatınızı Başkalarının Hayatlarıyla Karşılaştırmaktan Kaçının
Başkalarının hayatı hakkında ne düşünürseniz düşün, işler çoğu zaman özellikle de sosyal medya platformlarının filtrelenmiş merceği aracılığıyla gördüğünüzden daha farklı ve daha karışıktır. “Başkalarının ne kadar da şahane bir hayatı var” efsanesine yüz vermezseniz kendi hayatınızdaki kusurlu, eksik, yetersiz bulduğunuz şeyleri kucaklayıp sevmeyi daha kolay öğrenirsiniz.
10.Yakın İlişkiler Kurun ve Bunları Sürdürün
Sanderson’a göre, mutlu olmamızı sağlayan en önemli unsurlardan biri az sayıda ama sıkı ve anlamlı ilişkilere sahip olmaktır.
Yukarıdaki tavsiyeler arasında daha iyi bir yaşam sürmenize yardımcı olacağına inandığınız ama şimdiye kadar gözden kaçırdığınız şeyler varsa dert etmeyin. Hepimiz bazen bir şeyleri gözden kaçırıyoruz. İşinize yarayacağını düşündüğünüz şeyler varsa onları hemen uygulamaya başlayın.
Mutluluğa giden yolun durmadan bir şeyler almak gibi başka şeylerde olduğunu düşündüren acımasız pazarlama taktikleriyle ve size uymayan, sizi zorlayan, gerçekçi olmayan toplumsal beklentilerle mücadele etmeye çalışın.
“İnsanlar yeni bir araba, yeni kıyafetler ya da eşyalar, farklı bir saç rengi ve benzer yönlerdeki değişimlerin mutluluklarını belirgin bir derecede yükselteceğine inanmalarını sağlayan birçok mesaja maruz kalıyorlar. Oysa araştırmalarımız odaklandığınız hiçbir şeyin düşündüğünüz kadar fark yaratmayacağını gösteriyor.” (David Kahneman)
Mutluluk arayışınızı çok karmaşık bir hale getirmeyin. Mutlu bir yaşam için esas gereken şeylerin basit şeyler olduğunu gösteren pek çok araştırma var. Mutluluğu dış kaynaklarda aramak yerine sizin içinizde, sizin kontrolünüzde olan bir alışkanlık haline getirmeye çalışın.
Kaynak: Jay Harrington (Life and Whim)
Bunlar Da İlginizi Çekebilir:
Günlük Hayatta Daha Mutlu Olmak için 10 İpucu
Daha Sağlıklı Bir Yaşam İçin 33 İpucu
Mutluluk adına yazılmış şu ana kadar okuduğum en güzel yazı
harika motivasyon yazısı için editöre teşekkür ederiz