Son zamanlarda ülkemizin özellikle büyük şehirlerinde tek tük de olsa ağaçların, bankların, tellerin ve duvarların üzerine geçirilmiş örgü ya da tığ işi süslemeler görmek mümkün. Ben bu süslemelerden birine İstanbul’un Acıbadem semtinde rastladım ve kısa bir araştırmanın ardından bunun yurtdışında giderek yaygınlaşan yeni bir sokak sanatı türü olduğunu ve yarn bombing olarak adlandırıldığını öğrendim.
Konuya internette şöyle bir göz attığınızda karşınıza öyle güzel görseller çıkıyor ki, dilerim bu sanat ülkemizde de tutulur ve sokaklar rengarenk olur demekten kendinizi alamıyorsunuz.
Bu yazıda sizlerle yarn bombing nedir sorusunun cevabına dair edindiğim bilgilerle birlikte hoşuma giden birkaç çalışmayı paylaşacağım.
Bu tip çalışmalar ilk olarak Amerika Birleşik Devletleri’nin Texas eyaletinde el örgüsü kıyafetler yapıp satan birkaç kişinin ellerindeki artık yünleri yaratıcı biçimde değerlendirmek istemeleriyle başlamış ve buradan da tüm dünyaya yayılmış.
Bugünlerde hem Amerika’da, hem de Avrupa’nın pek çok kentinde “kniffiti” olarak da adlandırılan bu sanatın örneklerine her köşe başında rastlamak mümkün. Kniffiti ismi bu çalışmaların sokaklarda sergilenmesi ve bir kendini ifade etme biçimi olması yönünden graffitiye çokça benzetilmesinden kaynaklanıyor.
Sokakta gördüğünüz her türlü nesnenin üstüne, binaların duvarlarına ya da vitrinlere iliştirilebilen yarn bombing süslemeleri aslında pek çok çevresel koşula dayanıklı iplerden üretilseler de bulundukları yerden çıkartılmaları grafiti gibi diğer sokak sanatı örneklerine göre çok daha kolay olduğundan kalıcı birer sanat eseri sayılmıyorlar.
Urban knitting (kent örgüsü) olarak da adlandırılan yarnbomblar (Nesnelere ve binalara yerleştirilen bu örülmüş ipler) kimi yerlerde kural olarak yasadışı olsalar da, pek de toplumu tehdit eden bir görünümleri olmadığından olsa gerek, genellikle sanatçılarının başına iş açmıyorlar.
New York’ta yaşayan yarn bombing sanatçısı London Kaye Amerika’nın en ünlü haber kanallarından birine verdiği röportajda bu işin onun için bir süreliğine oturup kendisiyle baş başa kalmanın ve düşüncelerini ifade edecek güzel bir şeyle ortaya koymanın bir aracı olduğunu söylüyor.
Ona göre sokaklara renk ve ruh katmak amacıyla örülen parçaların seçilen sıradan, günlük nesnelerin üzerine örtülmesi ya da geçirilmesi hem yapılan sanata, hem de objeye canlılık ve sıcaklık katıyor.
Kaye röportajında bunun yanı sıra genellikle erkeklerle ilişkilendirilen grafiti sanatının yanında daha feminen bir yapısı olan tığ ve örgü işlerinin de sokaklara inmesini ve yaşanılan şehre imza atmak için kullanılmasını son derece olumlu buluyor.
Yabancı ülkelerde yarnstorming olarak da anılan, dilimize iplik bombalama olarak çevrilebilecek olan bu uygulamanın nadir örneklerine ülkemizde şimdilik yalnızca İstanbul, Ankara ve İzmir sokaklarında rastlanabiliyor. Ancak araştırmamı yaparken anladığım kadarıyla Türk sokak sanatçıları da günden güne bu yeni uygulamayı keşfetmeye başlıyorlar.
Dilerim ilerleyen yıllarda biz de bu hem göz zevkine hitap eden, hem de şehir merkezlerini renksiz, soğuk havalarından biraz da olsa kurtaran bu tarz çalışmalarla daha sık karşılaşırız.
Siz De Yapabilirsiniz
Eğer eliniz örgü örmeye ya da tığ işlemeye yatkınsa siz de eserlerinizi şehrinizin sokaklarında sergileyebilirsiniz. Eğer bunu kendi evinizde ya da bahçenizde yapmayı düşünüyorsanız kimse size engel olamaz, ancak ürettiklerinizi kamuya ait bir alanda ya da bir başkasının mülkünde değerlendirmek istiyorsanız bunun için gerekli izinleri aldığınızdan emin olmalısınız.
Yarn bombingde binalara ya da objelere zarar verebilecek boyama, çivi çakma gibi işlemler olmadığından bu konuda çok da zorlanacağınızı sanmam.
Tığ ya da örgü işinizi üzerine geçireceğiniz nesneyi seçerken bunun güneş ışığı, yağmur, rüzgar gibi çevresel etkenlerden korunaklı bir yerde bulunmasına dikkat etmelisiniz. Bir çardağın altındaki bir bank ya da kendini geniş yapraklarıyla koruyan bir ağacın gövdesi yarn bombing yapmak için uygun olabilir.
Süsleyeceğiniz şeye karar verdikten sonra onun yükseklik, genişlik ve derinlik ölçülerini bir mezurayla almalısınız. Böylece ördüğünüz parçanın nesneye tam olarak uyacağından emin olursunuz. Ölçülerinizi aldıktan sonra dilediğiniz renkte yün ya da benzeri dayanıklı ipler kullanarak eserinizi örmeye/işlemeye başlayabilirsiniz.
Eğer gizlilik konusunda bir endişeniz yoksa eserinizi gündüz saatlerinde seçtiğiniz objeye geçirebilirsiniz. Gün ışığı ayrıca ne yaptığınızı daha rahat görmenizi sağlayacaktır. Ancak eserinizin anonim kalmasını ya da onu yerleştirirken rahatsız edilmeyi istemiyorsanız sokakların boşaldığı akşam saatlerini de tercih edebilirsiniz. Eğer bu işi ilk kez yapacaksanız bu son aşamada yanınızda birkaç arkadaşınızın bulunması size güven verebilir.
